Promovendus schept orde in veelheid aan vloedlegendes

Zijn promotieonderzoek bij prof. dr. M. J. Paul aan de Evangelische Theologische Faculteit te Leuven was voor Van den Heuvel de aanleiding om „vloedverhalen” te publiceren op een [website](https://floodstories.wordpress.com/). „Ik ken mezelf een beetje. Ik verzamel een hoop publicaties, bronnen, scans en kopieën van vloedverhalen. Op den duur wordt dat een enorme puinhoop waarin ik niets meer kan terugvinden.” Van den Heuvel, die in New York woont, begon met ze te ordenen in een Worddocument, maar dat dijde flink uit. Het duurde minuten voordat een zoekterm tot treffers leidde. „Ik dacht toen: Hoe moet dat straks als ik duizend pagina’s heb?” _Waarom dan nu een website?_ „Op de meeste verhalen en documenten zit allang geen copyright meer. Ik meende er goed aan te doen ze direct met de rest van de wereld te delen.” _Hoeveel vloedverhalen hebt u al?_ „Al 89. Sommige zijn niet volledig, maar fragmenten van een paar regeltjes. Toch tel ik die apart. Het zijn soms niet meer dan verwijzingen naar een vloedverhaal.” _Waarom telt u elk fragment apart?_ „Wellicht kan ik daaruit een oorspronkelijk vloedverhaal reconstrueren. In Griekse verhalen is die versnippering het ergst. In de Grieks-Romeinse traditie bestaat er een cluster aan jonge vloedverhalen. Maar er moet ooit één oorspronkelijk vloedverhaal zijn geweest. Verschillende antieke auteurs verwijzen daarnaar. In de kantlijn van die antieke boeken hebben verschillende geleerden uit het begin van de jaartelling ook allerlei opmerkingen gemaakt. Ook daarin staan weer referenties naar vloedverhalen. Zo is dat ook gegaan voor de rest van Europa en het Midden-Oosten. Op dit moment kan ik nog niet zeggen welk vloedverhaal ik al compleet heb.” _Hoe compleet zou uw inventarisatie kunnen worden?_ „Dat weet ik niet. Ik neem heel veel mee. Ik probeer van alle vloedverhalen wel de originele bronnen te vinden. Soms tref ik wat aan in obscure oude boeken. Of ik ontdek iets in heel dure recente boeken. Veel vloedverhalen zijn nog nooit vertaald.” _Hoe leest u die?_ „Ik kan Engels, Frans, Duits en Spaans lezen. Natuurlijk ken ik het nieuwtestamentische Bijbelse Grieks. Maar om de oud-Griekse vloedverhalen in te duiken, zou ik classicus moeten zijn. Ik heb geen Akkadisch, Sumerisch of Egyptisch gestudeerd. Servisch, Keltisch of Pools kan ik evenmin lezen. Naarmate ik verder studeer, kom ik meer obscure talen tegen. Zoals Afrikaanse of indiaanse talen.” _Wat viel u op in de vloedverhalen?_ „Sommige hebben niets gemeen met de zondvloedgeschiedenis uit Genesis. Interessant is ook dat er de laatste 20 à 30 jaar veel korte fragmenten van vloedverhalen zijn gevonden in het Midden-Oosten. Soms passen die niet in het traditionele vloedverhaal. De Griekse verhalen zijn mogelijk beïnvloed door de antieke verhalen uit het Midden-Oosten. Veel van deze verhalen beschrijven expliciet een lokale overstroming. De zoektocht naar de verbanden tussen deze verhalen is een stevige uitdaging.” _Hebt u al verbanden kunnen leggen met de zondvloed uit de Bijbel?_ „Persoonlijk geloof ik dat er een zondvloed is geweest. Als wetenschapper zeg ik: Je kunt van alles geloven en beweren, maar kun je het ook bewijzen? Er lijkt in de literatuur consensus te bestaan dat de verhalen uit het Midden-Oosten met elkaar te maken hebben, en dat er een link is met Genesis. Maar hoe die link wordt ingevuld, hangt af van de visie van de auteur. Een moderne theoloog zal beweren dat Genesis is beïnvloed door de legenden uit het Midden-Oosten. Een christelijk apologeet het tegenovergestelde, óf dat beide zijn afgeleid van een nog oudere, mondelinge traditie.” _Dr. Koert van Bekkum waarschuwt in het boek ”En God zag dat het goed was” voorzichtig te zijn met het trekken van lijnen van vloedlegendes uit het Midden-Oosten naar de Bijbelse zondvloed. Terecht?_ „Daar heeft hij zeker een punt. Ze zijn aan elkaar gerelateerd, maar de vraag is hoe. Vaak is er geen direct bewijs dat bepaalde volken met elkaar in contact hebben gestaan, ook al is dat soms wel aannemelijk.” _Welke voorzichtige conclusies hebt u al kunnen trekken?_ Met een lach: „Hoe dieper ik in de vloedverhalen duik, hoe ingewikkelder het wordt. Ik ben erachter gekomen dat ik terug moet naar de harde kleitabletten, de oorspronkelijke documenten, om mijn verhaal stevig neer te kunnen zetten.”

Promovendus schept orde in veelheid aan vloedlegendes

Kerk & religie

RD.nl in uw mailbox?