Staatssecretaris van cultuur, mr. M. C. van der Laan, opent de Landelijke Archievendag in Apeldoorn. Zeventig instellingen tonen dan hun schatten.

Ondanks de belangstelling die er is voor het verleden, ervaren veel mensen nog een drempel om een archief te bezoeken, aldus de DIVA. Net als een bibliotheek is ook het gemeentelijk archief voor iedereen toegankelijk. Daar liggen niet alleen stukken over dorpshistorie, maar ook bijvoorbeeld de krant die de geboorte van de huidige premier aankondigde.

Geboorten zijn sowieso een belangrijke gebeurtenis voor archieven. En als het daarover gaat, herbergt menig archief een verrassing. Zo toont het Streekarchivariaat Kromme-Rijngebied-Utrechtse Heuvelrug (Sakruh) in Wijk bij Duurstede -een van de archieven met een uitgebreid programma voor de opendag- morgen het onlangs verworven archiefje van Jannetje de Later (1881-1987). De Later was van 1905 tot 1941 vroedvrouw in Wijk bij Duurstede en hielp 4000 borelingen ter wereld. Alle behandelingen tekende ze op. Zaterdag zijn haar registers zichtbaar in het stadhuis. Ze bevatten interessante informatie. Zo blijkt er nogal eens een abortus te zijn uitgevoerd. Nader onderzoek hiernaar is nog nodig.

Veel mensen komen voor hun plezier lezen in dit soort bronnen en in oude jaargangen van de krant. Dat zegt de archivaris van het Sakruh, M. A. van der Eerden-Vonk. „Ze vinden het heerlijk om te lezen over vroegere gebeurtenissen uit hun woonplaats.”

Van der Eerden merkt de schroom die nog bij veel mensen aanwezig is om een archief binnen te komen. „Daarom laten wij ook morgen weer zien dat de drempel helemaal niet hoog is.”

Het bezoekersaantal van veel archieven neemt af. Daarentegen is er een sterke toename van het aantal bezoekers op internet. „Wij krijgen zo’n 1000 bezoekers per jaar”, zegt Van der Eerden. „Door het organiseren van een landelijke archievendag proberen we meer mensen binnen te krijgen. Ik zou graag meer naar buiten willen treden. Op scholen vertellen bijvoorbeeld is ook heel nuttig.”

Het streekarchief pakt morgen flink uit. Bijzonder, omdat het nog maar twee jaar geleden is dat het archief kopje onder ging. In de nacht van 18 oktober 2002 liep water uit een naastgelegen bouwput in de archiefkelder. De archiefmedewerkers werden in paniek uit hun bed gebeld en moesten met laarzen aan door het water met de ronddrijvende documenten waden. Een tentoonstelling vertelt morgen over deze gebeurtenis.

Inmiddels is 80 procent van de stukken weer terug. Slechts 1 procent moet als verloren worden beschouwd. Dat betreft voornamelijk 19e- en 20e-eeuws archiefmateriaal. Veel fotomateriaal is behouden gebleven. Door het uitzetten van het papier is de benodigde ruimte voor opslag van de archiefstukken met een kwart toegenomen.

Een waterfobie heeft de archivaris er niet aan overgehouden, „maar sinds die nacht heb ik niet meer gezwommen. In mijn rustige leventje is dit de belangrijkste gebeurtenis. Ik zal het nooit meer vergeten.”