Haar bedrijf ligt op een steenworp afstand van een veld droge heide. Daar groeien planten die gedijen op arme grond. Slaat er te veel stikstof neer, dan worden ze verdrongen door gras. Nederland is volgens Europese natuurwetgeving verplicht om dat te voorkomen.

Mulder beschikt over ruim 700 kalverplaatsen. De dieren zijn gehuisvest in traditionele Gelderse stallen, de bekende ‘kalverkapjes’ waarvan je er in de omgeving van Uddel en Elspeet tientallen tegenkomt. Vroeger verdienden de boeren op deze dorre zandgronden amper droog brood. Met de intensieve veehouderij –in deze omgeving witvleeskalveren– kwam de welvaart. Maar anno 2020 brengt de zorg voor het milieu een ommekeer.

Vooral zogeheten piekbelasters zijn de gebeten hond. Eind november publiceerde Investico, een platform van onderzoeksjournalisten, een lijst van tientallen boerenbedrijven met een hoge stikstofuitstoot. Die veroorzaken zoveel schade aan kwetsbare natuur dat ze activiteiten zoals woningbouw blokkeren.

Of Mulder op het lijstje staat, weet ze niet. Adviseur Steven van Westreenen weet wel dat de stikstofneerslag van haar bedrijf behoorlijk hoog is, met name op het heideveld. „Driehonderd mol”, zegt hij, als hij zijn papieren erbij haalt. „Plus 20 mol op oude eikenbossen en ook wat op jeneverbesstruiken, zandverstuivingen en nog een paar habitats.” Mulder lacht: „Ik wist niet dat mijn kalveren daar allemaal invloed op hadden.”

Vaktermen vliegen over de keukentafel. Mol is een maat voor de hoeveelheid stikstof die op de grond terecht komt. Een habitat is een leefgebied, in dit geval van zeldzame planten die tegen stikstof beschermd moeten worden.

Landelijke regeling

De stikstofproblematiek is ingewikkeld. Landbouwminister Schouten loodste donderdag haar nieuwe stikstofwet door de Tweede Kamer. Onderdeel daarvan is een landelijke opkoopregeling voor boeren met een hoge stikstofuitstoot. Maar de vleeskalverhouders op de Veluwe komen daar niet in aanmerking. Daarom heeft Gelderland voor hen een eigen regeling opgetuigd. In dat potje zit 20 miljoen euro. Er hebben zich 114 kalverhouders voor aangemeld. „Ik ben geschrokken van dat hoge aantal”, zegt Van Westreenen.

Het zegt iets over de situatie in de sector, die veel last heeft van de coronapandemie. Door de sluiting van de horeca in Europa is de markt behoorlijk verstoord. De prijzen die de mesters ontvangen zijn fors gedaald, terwijl veel stallen in overleg met de integratie (het bedrijf dat de kalveren en de melkpoeder levert en de slachtrijpe dieren weer afneemt) enige tijd hebben leeggestaan.

Uitkoop en stoppen is een van de opties die de gescheiden boerin met haar zes kinderen bespreekt. Zoon Richard Bikker (30), die zelf geen plannen heeft om het bedrijf over te nemen: „We houden we meer ijzers in het vuur.”

Een van die ijzers is functieverandering: de stallen slopen en er twee woonhuizen voor in de plaats zetten, of een niet-agrarische bedrijf starten. Een andere mogelijkheid is verkoop van de kalverhouderij. En dan is er nog een van de andere kinderen die misschien belangstelling heeft om door te gaan. „Maar als hij hier nog dertig jaar vooruit wil, zal het bedrijf gemoderniseerd moeten worden en moet de stikstofuitstoot omlaag”, zegt Bikker.

Luchtwassers

Technisch gezien is dat laatste goed te realiseren. Van Westreenen: „Als de stallen worden gesloopt en vervangen door nieuwbouw met luchtwassers die de ammoniak (vorm van stikstof, TR) wegfilteren, gaat de stikstofuitstoot met 90 procent omlaag. Er moet dan een nieuwe natuurvergunning worden aangevraagd, waarbij de overheid 30 procent van de stikstofruimte afroomt. Toch zou het bedrijf op deze plek dan kunnen worden uitgebreid naar 1300 kalverplaatsen. Uitbreiden zal moeten, anders zijn de kosten van de modernisering niet terug te verdienen.”

Voorlopig wacht Mulder af of ze voor de Gelderse regeling in aanmerking komt. De provincie geeft bij de verdeling van het potje voorrang aan de zwaarste belasters. Als Mulder in aanmerking komt, zal een taxatie uitwijzen welk bedrag de provincie voor haar bedrijf over heeft. Een nadeel waar ze nog tegenaan hikt, is dat ze haar woning moet afstaan. „Ik zou hier graag blijven wonen”, zegt de boerin, die op deze plek is geboren en opgegroeid.

Mulders lopende contract met de integratie loopt eind volgend jaar af. Zoon Richard: „We hopen dat we dan meer duidelijkheid hebben. Zo niet, dan zetten we weer nieuwe kalveren op. Moeder moet toch brood eten.”