Normaal gesproken werken tussen de 40.000 en 50.000 mensen op de locaties waar burgers hun stem komen uitbrengen. Volgend jaar zijn dat er niet genoeg, want de stembureauleden krijgen een extra taak: ze moeten ook toezien op de naleving van coronaregels. Zo is het de bedoeling dat ze kiezers bij de ingang vragen hun handen te desinfecteren, de aangegeven looproute te volgen en 1,5 meter afstand te houden. Per locatie zijn daarom niet minimaal drie, maar minimaal vier vrijwilligers nodig.

Ook gaat mogelijk een beperkt aantal stemlokalen al twee dagen eerder open, speciaal voor mensen in risicogroepen. Daarnaast werven gemeenten meer tellers, omdat 70-plussers straks ook per post mogen stemmen. Reservelijsten zullen langer zijn, omdat waarschijnlijk relatief veel aanmelders zich straks weer afmelden. Zo houden gemeenten rekening met het risico dat vrijwilligers thuis moeten blijven door klachten, besmetting of quarantaine.

Het ministerie van Binnenlandse Zaken startte maandag een landelijke campagne om een handje te helpen bij de werving.

In de gemeente Rijssen-Holten werpt dat nu al de eerste vruchten af, vertelt woordvoerder Susanne Plomp. De gemeente benadert zelf voormalige stembureauleden. „We hebben een volle lijst. Het is afwachten of er daarna nog actie nodig is.” Dat laatste hangt volgens haar ook af van het aantal stemlocaties. Die zijn nog niet definitief vastgesteld.

Oproep

De gemeente Hoeksche Waard (46 stembureaus) heeft bij de verkiezingen hulp nodig van in totaal ruim 500 mensen. Het precieze aantal hangt af van de beschikbaarheid van de aanmelders, legt communicatiemedewerker Grietien de Jongh uit. Mensen kunnen zich namelijk inschrijven voor een dag of een dagdeel. Hoeksche Waard schreef al stembureauleden van eerdere verkiezingen aan, en deed een oproep via de media en eigen mediakanalen. Dat leverde al veel reacties op. „We denken dat dit voldoende is. Zo niet, dan doen we begin januari nog een oproep.”

Ook de gemeente Middelburg (25 stembureaus) benaderde 150 mensen die eerder actief waren in de stemlokalen. Na die mail kwamen al 120 aanmeldingen binnen. „Dat is al bijna voldoende”, zegt Jan Peter Pouwer van publiekszaken. Wel moet de zoektocht naar tellers nog beginnen.

Hij heeft nog niet gemerkt dat veel oudere vrijwilligers afhaken vanwege het risico op besmetting. „Als dat het geval was, had driekwart nee gezegd. De stembureaus draaien grotendeels op gepensioneerden.”

De Zeeuwse gemeente probeert de beschikbare mankracht effectief in te zetten. Zo zullen beveiligers bij de voordeur nu ook kiezers opvangen en hen informeren over de coronaregels.

Gymzaal

Ambtenaren van de Rijksoverheid, waterschappen en provincies kregen maandag het verzoek zich aan te melden als stembureaulid. Ook stellen waterschappen en provincies hun gebouwen beschikbaar nu door de coronacrisis niet alle locaties gebruikt kunnen worden als stemlokaal. Voor bijvoorbeeld verzorgingshuizen en scholen moeten alternatieven worden gezocht.

In de Hoeksche Waard wisselt 20 procent van de stembureaus van plek. Zo kunnen kiezers straks terecht in een kerk, gymzaal en sporthal. In Middelburg richt de gemeente niet één, maar twee stembureaus in wijkcentra in. De locaties zijn daardoor geografisch gezien wat minder goed verspreid, zegt Pouwer. „Maar voor de veiligheid betekent het een vooruitgang.”