Black Friday is ongepaste eruptie van kooplust
De naam Black Friday gaat terug op een samenzwering met dramatische gevolgen. Hij werd voor het eerst gebruikt in 1869. Twee goudhandelaren spanden samen om zoveel mogelijk Amerikaans goud op te kopen in de hoop dat de prijs zou stijgen en ze het edelmetaal met veel winst weer zouden kunnen verkopen. Op een zwarte vrijdag in dat jaar kwam het spel van de samenzweerders uit en crashte de aandelenmarkt, met als gevolg dat veel bedrijven failliet gingen.
In de jaren vijftig van de vorige eeuw raakte de naam weer in gebruik voor de vrijdag na Thanksgiving toen in de Amerikaanse stad Philadelphia een verkeersinfarct ontstond omdat mensen massaal inkopen gingen doen. Later werd de naam voor dezelfde dag gebruikt omdat dan doorgaans de detailhandel in de VS voor het eerst in het jaar zwarte cijfers in de boekhouding noteert.
Black Friday wordt in Amerika gezien als de start van de inkopen voor Kerst. Bedrijven stunten dan met kortingen tot wel 75 procent. Het gevolg is complete gekte. Sommige bedrijven gaan midden in de nacht open en dan staan er al alle lange rijen kopers voor de deur die willen profiteren van de voordeeltjes.
Inmiddels is het fenomeen ook aan deze zijde van de Atlantische Oceaan bekend geraakt. Weliswaar wordt in Europa op de laatste donderdag van november geen nationale dankdag gehouden, het (groot)winkelbedrijf en de kopers doen op Black Friday graag mee. De dag geldt min of meer als de start van de kerstinkopen.
De consument laat zich in deze rage meeslepen. Immers, wie wil er geen voordeel halen? Het leven is toch al duur genoeg. De soms ”doldwaze” aanbiedingen wakkeren de kooplust sterk aan. Consumenten denken dan vaak niet na of de aankoop nodig en nuttig is.
Juist van die impulsaankopen willen bedrijven het hebben. Daarbij is bekend, de vele goede niet te na gesproken, dat er winkels zijn die de klant een rad voor de ogen draaien. Kort voor het aanbreken van Black Friday verhogen ze de prijs om die vervolgens op de koopjesdag weer te verlagen naar het oorspronkelijk bedrag. Zo denkt de klant goedkoop uit te zijn terwijl de ondernemer –dankzij dit trucje– de volle mep ontvangt. Er zijn grootwinkelbedrijven die hiervoor een waarschuwing kregen.
Met voordeelaanbiedingen is niks mis. Bedrijven moeten hier gebruik van maken om klanten en omzet binnen te halen. Maar het moet wel transparant en reëel gebeuren.
Black Friday roept ook andere vragen op. Voor Amerikanen is dat bijvoorbeeld: Is het wel zo gepast is om na de dankdag zich zo te buiten te gaan aan het consumentisme? Voor Europeanen is een vraag of men zich wel moet laten meeslepen in deze rage. Nog een vraag: Is het uitleven van kooplust voor christenen nu wel de manier waarop men de adventstijd in moet gaan?
