‘Weekers eiste persoonlijk hardere fraudeaanpak fiscus’
Na de fraude door een groep Bulgaren met toeslagen, kwam toenmalig staatssecretaris Frans Weekers bij de Belastingdienst persoonlijk een aanscherping van de strijd tegen fraude eisen. Dat zegt Gerard Blankestijn, voormalig directeur Toeslagen van de Belastingdienst. Als gevolg werden toeslagen bij veel minder bewijs van fraude al stopgezet.
In een „emotioneel” gesprek met enkele honderden medewerkers van de fiscus maakte Weekers duidelijk dat „alles op alles” moest worden gezet om herhaling te voorkomen. „Zijn positie was in het geding. Het was heel duidelijk: dit mocht nooit meer gebeuren”, aldus Blankestijn tijdens een verhoor door een speciale Kamercommissie.
Blankestijn, die tussen 2011 en 2018 directeur Toeslagen was, zegt dat ook de druk vanuit bijvoorbeeld de pers en de Tweede Kamer om iets te doen aan fraude heel groot werd. Zijn afdeling voelde zich als „dom” weggezet. „Wij hadden met onze ogen dicht Bulgaren uitbetaald. Kortom, de druk was heel hoog.”
De hoge druk zorgde er ook voor dat de aanpak van fraude al meer aandacht vroeg, terwijl er nog geen nieuwe ambtenaren werden aangenomen. „Dus wij hadden werk, maar we waren nog bezig daar mensen voor te vergaren.” Dat is volgens Blankestijn ook de reden dat er geen geschreven instructies zijn waarop de omstreden fraudezaken zijn gebaseerd. „Het schip moest nog varen, maar het was nog niet afgebouwd.”
Blankestijn geeft toe dat er fouten zijn gemaakt door hem en zijn departement. Onder meer bij ouders van wie toeslagen zijn stopgezet, zonder dat zij erop zijn gewezen dat zij bepaalde stukken nog moesten leveren, is het „echt goed fout gegaan”. Volgens de topambtenaar komt dat vooral door het werk dat al snel van zijn ambtenaren werd gevraagd in de nieuwe fraudeaanpak. „Dit is niet om het te vergoeilijken, maar wel om het te verklaren”, zegt Blankestijn.
Net als de voormalig directeur-generaal (hoogste baas) van de Belastingdienst, Peter Veld, wijst Blankestijn vooral naar het ministerie van Sociale Zaken. De Belastingdienst heeft als uitvoerder van de toeslagenwet vaak aan dat ministerie - verantwoordelijk voor beleid - gevraagd of de fiscus toch niet coulanter met toeslagenouders kon omgaan. Sociale Zaken hield volgens de getuigen voet bij stuk. Inmiddels is er twijfel of de regels echt zo streng moesten worden nageleefd. „Wij hebben echt niet de ruimte gevoeld” om de wet anders te interpreteren, zei Blankestijn.
