Abraham Kuyper dan? Zondag, 100 jaar geleden, stierf de grote roerganger van de neogereformeerden. Maar ook kerkvorst, politicus en journalist Kuyper was niet bepaald Joods-vriendelijk, in tegenstelling tot veel van zijn nazaten. Het kan verkeren. Gelukkig. Een dissonant was Hendrik Colijn, de latere AR-premier, ook niet direct Jodenvriend. Bij de nadering van Luthers 400e geboortedag schreef Kuyper een brochure waarin hij „de kerk der Joden een synagoge des satans noemt.” In die lijn dacht ook ds. G. H. Kersten.

Ik wil hier vandaan, naar dankdag. Maar ook die is ontregeld. We mogen nog ter kerke. Maar liever met niet meer dan dertig mensen. Ook al zijn er megaveel zitplaatsen. Van zondag tot zondag worden we bespied en geteld. Vooral door de pers, die de uitkomst daarna tot het formaat van wereldnieuws opblaast.

Dankdag bij oplopende spanningen, onzekerheden, verdriet, angst, onveiligheid, dreiging. Wat moet ik woensdag…? Preken en bidden, schrijft de inmiddels nagenoeg vergeten ds. H. Veldkamp in een van zijn boeken. Maar „beperk je alsjeblieft niet tot wat stichtelijke woorden. Preken moet profeteren zijn, dat is het Woord laten spreken: alzo zegt de Heere.” Dan ben ik toch weer terug bij Luther met zijn enorme nadruk op het Woord, waardoor God geloof en bekering werkt. En ons bidden? Geen „zelfzuchtig vragen om afweer van rampen”, maar bidden: „Uw Koninkrijk kome”, aldus Veldkamp.

Een collega herinnerde zich de laatste woorden van Karl Barth op zijn sterfbed in 1968, gesproken tot zijn vriend Eduard Thurneysen: „Nur die Ohren nie hängen lassen! Gott sitzt im Regimente!” Ik ben dan wel geen barthiaan, denk ik, maar dit getuigenis bevalt me. „De moed niet laten zakken, want God regeert.” En Zijn Koninkrijk is komend. Maar dan moet je er wel klaar voor zijn.

Wat moet er niet nog meer gebeuren om te leren dat we zonder Christus, de Joodse Messias, niet kunnen? „Moeten onze kerken ook eerst verbrand worden?” (Veldkamp)