Dat betoogde James Eglinton vrijdag in Kampen tijdens de presentatie van zijn boek ”Bavinck. A Critical Biography”. De bijeenkomst was georganiseerd door het Archief- en Documentatiecentrum (ADC) en The Neo-Calvinism Research Institute (NCRI).

Prof. dr. George Harinck, directeur van het ADC en NCRI, stelde dat Bavinck (1854-1921) vaak in de schaduw van Abraham Kuyper stond, maar dat er de laatste jaren meer aandacht is voor zijn zelfstandige bijdrage aan de neocalvinistische traditie, waarvan hij samen met Kuyper de grondlegger is. „Er is nu meer balans in de verhouding.”

Prof. Harinck wees op de herontdekking van Bavinck sinds de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw door jongere theologen als G. C. Berkouwer, J. Veenhof en R. H. Bremmer. „Bavinck werd wereldwijd bekend door de vertaling van zijn werken in het Engels waardoor hij definitief uit de schaduw van Kuyper trad.”

Prof. dr. Kees van der Kooi, emeritus hoogleraar dogmatiek aan de Vrije Universiteit (VU) Amsterdam, benadrukte de ontwikkeling in Bavincks denken. Gereformeerd denken kan volgens Van der Kooi niet „bevroren” worden tot één fase van zijn ontwikkeling. „Maar”, vroeg hij aan Eglinton, „las Bavinck de Schrift toch niet door de bril van een theologie die al weet Wie en hoe God is voordat we de Schriften lezen?”

De leerlingen van Bavinck gingen verder op het spoor van het menselijk aspect van de Schrift, zoals J. B. Netelenbos. Prof. Van der Kooi stelde dat Bavincks beslissing om deze student in een kerkelijk conflict niet bij te vallen, een „strategische” was. „Hij handelde hier als leider van een kerkelijk instituut, als strategisch bestuurder, niet als theoloog.”

Dr. Tom-Eric Krijger, universitair docent cultuurgeschiedenis van het christendom aan de Universiteit Leiden, wilde de rol van „advocaat van de duivel” spelen in de verdediging van het modernisme. „Er werd vaak gezegd door gereformeerde onderzoekers van Bavinck dat het modernisme hem niet serieus nam, maar het is juist omgekeerd: Bavinck nam volgens hen zichzélf niet serieus door enerzijds de moderne wetenschap te aanvaarden en anderzijds vast te houden aan een bovennatuurlijke wereldbeschouwing.”

Losse einden

Dr. Marinus de Jong, vrijgemaakt gereformeerd predikant te Amsterdam en onderzoeker van het neocalvinisme, had als gereformeerd voorganger in een „diep geseculariseerd Amsterdam” hulp nodig om zowel modern als orthodox te zijn. „Bavincks strijd is mijn strijd. Hij bezit een diepe vroomheid, is open voor de moderne cultuur, en heeft de moed om losse einden over te houden.”

Balans

Bavinck was niet het type van een kerkleider die strategisch de spanningen in kerk en theologie uit de weg ging, stelde Eglinton. „Bavinck zelf dacht dat hij een balans had gevonden tussen het feit dat de Bijbel Gods Woord is, maar ook werd geschreven door menselijke auteurs. Bavinck worstelde met deze vragen. Zij maakten zijn leven niet gemakkelijk. Uiteindelijk besefte hij dat God Gód was en dat er een vast fundament moest zijn waarop de gelovige kon terugvallen. Dat was voor hem het goddelijk gezag van de Schrift.”

Tegelijkertijd wist Bavinck dat er een nieuwe generatie opkwam met nieuwe vragen, aldus Eglinton. „Bavinck stierf in deze context en kon niet meer ingaan op deze vragen. Voor hem was orthodoxie dynamisch, steeds geworteld in een historische context. Het mooie van Bavinck was dat hij levenslange vriendschappen wist te onderhouden met mensen wier ideeën en levens radicaal verschilden met die van hem. Ik ken maar weinig belangrijke theologen die dit zo in praktijk hebben gebracht.”