Voor de twaalfde keer sinds het herstel van de Spaanse democratie, na de dood van dictator Franco, kiezen de Basken en de Galiciërs zondag een nieuw regioparlement. Eigenlijk zouden de verkiezingen in de twee Noord-Spaanse regio’s op 5 april plaatsvinden, maar door de corona-epidemie werd de stembusgang uitgesteld.

In Madrid kijken twee politieke leiders met spanning uit naar de uitslag. Dat zijn premier Pedro Sanchez van de sociaaldemocratische PSOE en oppositieleider Pablo Casado van de rechtse Volkspartij (PP). Voor hen –en dus voor de Spaanse politiek– kunnen de gebeurtenissen in Baskenland en Galicië grote gevolgen hebben.

Die gevolgen zitten in de details. Op het eerste gezicht zijn geen grote aardverschuivingen te verwachten. In Baskenland (2,2 miljoen inwoners) gaat de zittende premier Inigo Urkullu onbedreigd aan kop in de peilingen. Zijn Baskische Nationalistische Partij (PNV) zou op ruim 30 van de 75 zetels in het regionale parlement kunnen rekenen. Op flinke afstand volgen de linkse onafhankelijkheidspartij Bildu en de sociaaldemocraten.

In Galicië (2,7 miljoen inwoners) is de voorsprong van de conservatieve premier Alberto Nunez Feijoo op de concurrentie nog groter. Als de polls er niet al te veel naast zitten, gaat zijn PP voor de vierde keer op rij een absolute meerderheid halen.

Voor Pedro Sanchez komt de winst van Urkullu goed uit. De positie van de premier in het Spaanse parlement is wankel, want de partijen van zijn coalitieregering –PSOE en Podemos– hebben in Madrid geen meerderheid. Parlementaire steun van de Baskische PNV is voor Sanchez de voorbije maanden vaak doorslaggevend geweest.

Verzekerd

Als Urkullu in Baskenland wint zonder een absolute meerderheid te behalen, moet hij op zoek naar een partner. De meest voor de hand liggende keuze is de PSOE, de partij van Sanchez. Daarmee is de steun van de Basken aan de regering-Sanchez in Madrid voorlopig zo goed als verzekerd.

Paradoxaal genoeg is voor oppositieleider Pablo Casado een grote overwinning van zijn partijgenoot Feijoo in Galicië niet per se goed nieuws. Onder Casado heeft de conservatieve partijtop in Madrid een radicale ruk naar rechts gemaakt. In zijn poging om de extreemrechtse partij Vox de wind uit de zeilen te nemen, is hij vaak nauwelijks te onderscheiden van de ultra’s die zich enkele jaren geleden van de PP afscheidden.

Binnen de PP is Feijoo een tegenpool van partijleider Casado. Feijoo hanteert een rustige stijl, mijlenver verwijderd van de ophitsende toon van Casado en de leiders van Vox. En juist Feijoo lijkt er in Galicië in te slagen wat Casado in Madrid niet is gelukt: de opkomst van Vox afremmen. Niet toevallig heeft Feijoo in de campagne het logo van de PP vaak buiten beeld gehouden.

Galicië en Baskenland zijn met Catalonië de drie zogenoemde ”historische nationaliteiten” binnen Spanje. Ze hebben een eigen taal, die in de regio een officiële status heeft naast het Castiliaans (Spaans). Volgens de grondwet van 1978 kunnen de drie minderheidstalen op speciale bescherming van de staat rekenen. Volgens critici komt daar in de praktijk weinig van terecht.

De opstellers van de grondwet zagen de term nationaliteit als synoniem van natie. Volgens hen was Spanje een ”nacion de naciones”, een natie die uit diverse naties bestaat. Maar de erkenning daarvan werd in 2010 door een vonnis van het grondwettelijk hof de kop ingedrukt. Er is maar één natie, zei het hof in Madrid, en dat is de Spaanse.

Het omstreden vonnis gaf het startsein voor een ongekende groei van de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging. Intussen moeten in Baskenland de twee grote Spaanse partijen PP en PSOE genoegen nemen met een bijrol.