Online ontspannen niet slecht, maar doe het doelgericht
De Bijbelse waarde doelgerichtheid kan de discussie over filmkijken en de zoektocht naar wijs mediagebruik verder helpen. Ook het gebruiken van internet in de vrije tijd moet een doel hebben.
Het is goed dat er in het Reformatorisch Dagblad een bezinning gaande is op het al dan niet kijken van films. Waardering voor de jongeren die hier open over spraken (RD 8-2), alsook voor de predikanten die stilstonden bij de stille revolutie die gaande is (RD 15-2). In beide artikelen komt duidelijk naar voren dat de ernst van het leven vraagt om een eerlijke blik in de spiegel als het gaat over ons mediagebruik. In die spiegel zien we een selfie waarin de verlangens van een zondig bestaan zichtbaar zijn tegen de achtergrond van een gebroken wereld. Daarom moeten we ons concentreren op de woorden van Paulus: „En een iegelijk, die om prijs strijdt, onthoudt zich in alles” (1 Korinthe 9:25a).
Sporters
Professionele sporters laten zich nergens door afleiden tijdens hun wedstrijden. Evenzo, zegt Paulus, moeten we alles wat afhoudt van Christus kruisigen in ons leven. Dat is een tegennatuurlijke opdracht. Die kost mij m’n egocentrische, hedonistische en dualistische leven. Toch is het een kernopdracht van het leven. De vraag welk mediagebruik afhoudt van Christus, is een wezenlijke vraag, die gesteld moet worden.
We trappen hier vaak in de valkuil dat we een onderscheid maken tussen ”functioneel” en ”ontspannen” gebruik. Het functionele gebruik is nodig en daarmee goed, maar het ontspannen gebruik van media is het gladde ijs. Dit is echter geen Bijbels onderscheid. In beide vormen van mediagebruik moeten we waakzaam zijn en elk gebruik moeten strekken tot eer van God. Iemand die zich verliest in zijn werk is even ver verwijderd van het dienen van God als iemand die in zijn vrije tijd doorslaat in een game. Evenzo kan het gebruiken van sociale media, net als het dagelijks werk, juist in het teken staan van het grote gebod. Denk aan vormende tweets of spontane crowdfundingprojecten voor arme of zieke vrienden.
Als Paulus in 1 Korinthe 9 oproept om Bijbelse doelgerichtheid te laten zien, dan gaat dat dus over het geheel van het leven. Dan gaat het om een diepzinnige en dienstbare houding die steeds zichtbaar is. Dat is doelgericht leven. Of scherper nog: dat is leven uit genade.
Zo expliciet als Paulus’ oproep is, zo expliciet moet deze levenshouding doorklinken in de (media)opvoeding. Hoe krijgt dat gestalte? Allereerst door doelloos mediagebruik tegen te gaan. Het gebruik van onze smartphone, apps en websites moeten we kaderen in de ontmoeting met Gods werkelijkheid. Zowel bij functioneel als bij ontspannen mediagebruik. Met het oog op vrije tijd is het daarom belangrijk om te formuleren wat doelgerichte ontspanning is. Het betekent niet dat alleen actieve ontspanning verantwoord is. Het betekent ook niet dat we voortdurend ”aan” moeten staan. Juist het nemen van stilte en het laten zwerven van onze geest hebben een belangrijk doel. Daardoor zien we de dingen weer in het juiste perspectief, ontstaat creativiteit en laten we diepe gedachten bezinken.
Godsbesef
Als we ontspanning bewust richting geven, ontdekken we de betekenis ervan. Want of we dan videobewerken of houtbewerken: het geeft betekenis aan de wereld om ons heen, aan een ander of aan onszelf. Het is ontspanning die Godsbesef niet uitschakelt, maar juist laat doorschemeren.
Daarbij zijn verdieping en bezieling twee belangrijke woorden. Als we media inzetten, moet dat niet leiden tot afstomping en vervlakking, maar tot verrijking. Dat gebeurt bij een video die uitlegt, een app die ondersteunt of een game die inzicht geeft, omdat dit interacteert met de werkelijkheid. Maar ook dit vraagt om tijd en wijze, om zelfbeheersing en matigheid.
Weerbarstig
Natuurlijk is de praktijk weerbarstig. Moeheid, puberbuien en verveling liggen altijd op de loer. Maar de crux zit in wat wij daarmee doen. Leren we onze kinderen om doelgericht hun tijd en de techniek in te zetten? Geven we hun (huishoudelijke) taken en spreken we juist in onze vrije tijd momenten van huisgodsdienst af? Leven we betekenisvolle tijdsbesteding voor? Geven we onze kinderen gelegenheid om te ontvlammen voor een hobby? Stellen we (veelvuldig!) medialoze ontspanning in? Beleven we als gezin dat vrije tijd dé tijd is om God te zoeken, terwijl Hij te vinden is?
Eerlijk evalueren dus, dat automatisme bij het openen van Instagram. Stoppen dus, met dat doelloos kijken van series. Vaker de laarzen aan, de natuur in! Neem de app erbij om de namen en wonderlijke eigenschappen van kruiden en bloemen te leren kennen. Aan de slag ook, als freelancemonteur! Met behulp van YouTube of VR-filmpjes kom je heel ver. En merk dan hoe rijk vrije tijd kan zijn en hoe doelloos ondoordacht mediagebruik is.
Dit is een inzicht dat de discussie over films en wijs mediagebruik niet ontloopt, maar verscherpt. Het werpt licht op de vraag waarom wij hier op aarde zijn. En dan zijn we weer terug bij de oproep van Paulus. Dan staan we op het snijvlak van de dood in onszelf en het leven in Christus alleen. „En een iegelijk, die om prijs strijdt, onthoudt zich in alles. Dezen dan doen wel dit, opdat zij een verderfelijke kroon zouden ontvangen, maar wij een onverderfelijke” (1 Korinthe 9:25).
De auteur is moeder en als mediapedagoog verbonden aan Driestar educatief.
