Column: Duurzaamheid is een opdracht, geen keuze
”Als de dieren staken” is de titel van een prachtig geïllustreerd boek uit mijn kindertijd. Het vertelt het verhaal van een boerenbedrijf uit de jaren 50, 60. De zoon komt van de landbouwschool en begint radicaal met het opknappen van de boerderij, naar de laatste inzichten. De muren worden strak wit gestuukt, waarbij de zwaluwnesten moeten wijken. Alle tochtgaten en kieren worden gedicht, waarbij de uil zijn woning in de nok verliest. De vijver moet wijken voor de nieuwe drainagesloten, zodat ook de kikkers moeten verhuizen.
Na breed overleg besluiten de dieren de boerenzoon een les te leren. Ze gaan staken. De muggen, muizen en slakken krijgen de vrije hand. Ze vermenigvuldigen zich razendsnel en richten grote schade aan.
Op den duur wordt de honger voor de dieren toch te groot. Ze beëindigen de staking door de aandacht van de boerenfamilie te trekken. Voor hun ogen vangen ze zoveel mogelijk slakken, muizen en muggen. Het resulteert erin dat de vernieuwingen worden aangepast door ruimte voor de dieren te creëren. Zo ontstaat er weer samenwerking in plaats van oorlog.
Het opende mij de ogen voor de samenwerking die er is tussen de mens en de natuur. We staan als mensen niet los van onze omgeving. In alles wat we doen, werken we samen met mensen, met dieren, met planten, met techniek, met allerlei delen van Gods schepping.
Als ik de Bijbel goed begrijp, is dat ook precies de bedoeling van God in het scheppen van de mensen. Hij schiep mensen om heerschappij te hebben over de gehele aarde en over alles wat erop leeft. Dat is ook de opdracht die Adam meekrijgt nadat hij is geschapen. God geeft hem alles wat hij nodig heeft om met zorg te regeren over alle levende wezens op aarde.
Na de zondeval geldt deze opdracht nog steeds. Ze wordt niet ingetrokken. Ook de schepping is nog steeds tot Gods eer. In Psalm 104 wordt tot lof van God bezongen dat de jonge leeuwen hun roof van God zoeken. Hij zorgt voor hen.
Ook voor vandaag de dag betekent dit dat zorg onze eerste prioriteit moet zijn. Dienende zorg voor onze omgeving; de mensen, de natuur en de rest van de schepping. Dan doen we wat God de mensen opdroeg. Doen wat God wil, is gelijk aan het zoeken van Zijn eer. Dus: niet mijn eigen dikke ik eerst en dan pas de rest. Niet eerst mijn eigen economische positie veiligstellen en dan pas dienen.
In onze samenleving is het veiligstellen van economische zekerheid wel de eerste prioriteit. Dit blijkt uit het zich voortdurend herhalen van schandalen rond gif, ziekmakende stoffen en milieu- en klimaatproblemen. Schadelijke effecten van allerlei (chemische) stoffen zijn al tientallen jaren bekend, maar worden weggemoffeld omwille van het geld. Gif wordt geloosd onder het mom van ”verdunning is de oplossing voor vergiftiging”. Netjes opruimen en verwerken wordt als te duur beschouwd.
Er wordt pas echt actie ondernomen als de gezondheid van de natuur, de mensen en de dieren er ernstig onder begint te lijden. Als de zekerheid van de economische voorspoed in gevaar komt. De vraagstukken rond PFAS en stikstof zijn hier slechts de laatste zichtbare voorbeelden van.
Ja, we leven in een van God afgevallen staat. Ja, we ervaren elke dag onze onmacht om het goede te zoeken en te doen. Toch ontslaat ons dat niet van de opdracht om de zorg voor Gods schepping als onze eerste prioriteit te zien. Daarvoor zijn we hier op aarde. Niet om zoveel mogelijk te verzamelen voor onszelf of onze familie. Als God ons meer geeft dan we nodig hebben, is dat bedoeld om te delen met onze omgeving.
Dat betekent grenzen stellen aan jezelf. Grenzen aan wat je denkt nodig te hebben in dit leven hier op aarde. Grenzen stellen, zodat er genoeg ruimte overblijft om samen te leven met de rest van de mensen, de natuur en Gods hele schepping. Dat is duurzaamheid.
De auteur studeerde Sustainable Energy Technology en is docent aan de opleiding Werktuigbouwkunde op het Hoornbeeck College.