Onderzoek naar vierde werkkamp in Staphorst
De gemeente Staphorst had in de oorlog geen drie werkkampen, zoals algemeen bekend, maar vier. Er is nog veel onduidelijkheid over dit vierde kamp. Daarom start de lokale Stichting Historieherstel 2017 een onderzoek.
Er zijn drie oude werkkampen bekend in Staphorst: Kamp Conrad in Rouveen, Het Wiede Gat aan de Spoordijk in Staphorst, en Beugelen, richting Halfweg. Deze kampen zijn gebouwd in de crisisjaren voor de oorlog, om werk te verschaffen. Later zaten er 344 Joodse mannen, waarvan zes de oorlog overleefden, en weer later Molukkers.
Ook tussen Staphorst en Meppel, aan de westzijde van de Rijksparallelweg, stond een kamp. Daar zaten naar alle waarschijnlijkheid geen Joden, zoals in de andere kampen wel het geval was. Dat is wellicht ook de reden dat het bestaan ervan is weggezakt.
Werkverschaffing
Omdat het vierde werkkamp van Staphorst in de nevelen van de tijd is verdwenen, wil de lokale Stichting Historieherstel 2017 onderzoek doen.
Hoe groot het kamp was, is niet bekend. Het is wel duidelijk dat er een paar tientallen werkmannen zaten. „Wellicht kunnen we in de grond nog wat terugvinden uit die tijd”, zegt Fré Spijk van de stichting.
Klaas Hofstede uit Staphorst en Gerrit Stegeman uit Rouveen, beiden in de tachtig, hebben nog een aantal herinneringen aan het onbekende kamp. „Het was volgens mij van de Nederlandse Arbeidsdienst, een club die in opdracht van de Duitsers mensen aan het werk zette”, zegt Stegeman.
Ook Hofstede weet het zich nog te herinneren. Volgens hem stond het kamp er ook al voor de oorlog en was het in de crisisdienst in functie voor de werkverschaffing. Maar hoe het precies zat, weten de heren niet meer.
Gert Jan Westhoff, die een boek schreef over de drie Staphorster Jodenkampen, weet er ook weinig van en ook Willem Kappe van de Historische Vereniging Staphorst moet details schuldig blijven, hoewel het bestaan van het kamp hem niet vreemd voorkomt.
Militair
De Nederlandse Arbeidsdienst, waar dit kamp mogelijk onder viel, had als doel het Nederlandse volk op te voeden in het nationaalsocialistische gedachtegoed. In 1941 kreeg elke man een oproep om in dienst te gaan. Eerst vrijwillig, maar dat leverde weinig reacties op. Hierna werd deelname verplicht en doken veel mannen onder.
Het werk waarvoor ze werden opgeroepen, bestond voornamelijk uit landbouwwerkzaamheden en ontginningen. De kampen waren op militaire leest geschoeid. De mannen marcheerden met schoppen in plaats van met wapens. „Ick dien”, was de slogan.
Een zoektocht door de Staphorster gemeenschap leert dat het kamp er stond, dat er mannen zaten die werkten, maar dat het niet zo’n streng karakter had als de andere drie kampen.
Mogelijk werden de werkmannen ingezet bij de realisatie van de Rijksweg eind jaren dertig, met daarbij de beroemde Staphorster variant. De huidige A28 kwam in 1940 gereed. De Duitsers waren de eerste die eroverheen reden. En een van de barakken van het kamp zou in 1945 zijn gebruikt als noodhotel, nadat hotel Waanders in april 1945 in brand was geschoten, zo gaat het verhaal.
