Zet acht vrijgezellen –vier mannen en vier vrouwen– een week lang bij elkaar en kijk maar wat er gebeurt. Dat is het idee achter het televisieprogramma De Villa. Na de eerste uitzendingen regende het negatieve reacties op sociale media. „Als je denkt alle platvloersheid bij RTL te hebben gehad… dit programma overtreft het nog eens”, berichtte een vrouw. Toch bleven mensen kijken, „want het is heerlijk leeg vermaak”, aldus een andere tweet.

Tot er deze week flinke ophef ontstond over twee fragmenten waarbij een man zich ’s nachts aan een vrouw opdrong. Naar aanleiding van dit seksueel grensoverschrijdend gedrag besloot RTL voorlopig te stoppen met al haar realityprogramma’s, programma’s waarin niet geacteerd wordt, maar de kijker de ”realiteit” kan volgen.

Programmadirecteur Peter van der Vorst is naar eigen zeggen „flink geschrokken” na gesprekken met de kandidaten van De Villa. Hij zegt dat de productiemaatschappij deelnemers heeft aangespoord tot grensoverschrijdend gedrag. „Daarbij is alcohol in het spel geweest en zijn vreemde opdrachten gegeven. De makers zijn zwaar over hun ethische grenzen heen gegaan.” Volgens Van der Vorst was het voor het eerst dat de leiding van RTL ervan hoorde.

Programma’s als deze zijn niet nieuw. Onder het mom van vermaak zijn er jarenlang seksueel overschrijdende dingen op televisie gebeurd. Hoe kan het dat er juist nu ophef over is ontstaan? Dat heeft waarschijnlijk te maken met een verandering in de tijdgeest, zegt bijzonder hoogleraar christelijke filosofie Jan Hoogland. „Je ziet dat er weer aandacht komt voor morele zaken die lange tijd van de publieke agenda waren verdwenen.”

In de jaren zestig en zeventig vond de seksuele revolutie plaats; alles moest kunnen en mensen wilden af van de in hun ogen onderdrukkende seksuele moraal. „Er was toen veel minder aandacht voor de slachtoffers van seksueel grensoverschrijdend gedrag”, zegt Hoogland. Tegenwoordig is dat anders. Door de opkomst van de MeToo-beweging is er meer aandacht voor het verhaal van de slachtoffers. „Een slachtoffer van seksueel grensoverschrijdend gedrag of misbruik kan nu op alle erkenning rekenen, terwijl dit jarenlang niet zo is geweest.”

Volgens de hoogleraar is de heersende moraal in onze samenleving niet meer gebaseerd op Bijbelse normen of andere overtuigingen, maar op solidariteit met het slachtoffer. „Anders gezegd: in onze westerse samenleving mag iedereen over moraal zijn eigen mening hebben. Maar over één ding is iedereen het eens: slachtoffers van seksueel grensoverschrijdend gedrag, daar moeten we solidair mee zijn.”

Hoogland is daarom niet verrast over de ophef die is ontstaan rond de televisieprogramma’s, al noemt hij de reactie van RTL ook wat hypocriet. „Ze hebben zelf deze concepten ontwikkeld, dus dan moeten ze niet verrast zijn als het verkeerd loopt. Het hele concept van die programma’s balanceerde op een wankel evenwicht tussen seksuele vrijheid en grensoverschrijdend gedrag. Je hoorde de laatste tijd steeds meer verontwaardigde geluiden. Die verandering van tijdgeest gaat vaak heel geleidelijk, maar het omslagpunt in zo’n discussie kan toch heel plotseling komen, als een druppel die de emmer doet overlopen.”