De rechters in eerste aanleg besloten begin september tot de gedwongen toewijzing, tot grote woede van ’Slobo’. Reden was de slechte gezondheid van Milosevic (63), die lijdt onder hoge bloeddruk. Die noopte herhaaldelijk tot onderbrekingen van het marathonproces. De strafkamer hoopt dat de stress voor Milosevic vermindert, als hij zich niet meer zelf verdedigt.

Volgens Milosevic is zijn slechte gezondheid slechts een „voorwendsel" om hem een advocaat in de maag te splitsen. De artsen die zeggen dat hij zich niet zelf kan verdedigen, zijn „gemanipuleerd". Volgens hem voert het VN–hof een „politiek proces" tegen hem en wordt er geprobeerd te voorkomen dat de ware feiten over de balkanoorlogen in de jaren ’90 aan het licht komen.

President Theodor Meron (74) van het Joegoslavië–Tribunaal, die de Kamer van Beroep voorzit, wees de suggestie van een politiek proces van de hand. Volgens de Amerikaan gaat het om een strafzaak die „model staat voor een eerlijk proces".

Kay hamerde op het „fundamentele recht" van Milosevic om zich zelf te verdedigen, maar ging ook in op de praktische problemen van de gedwongen toewijzing. Milosevic weigert Kay instructies te geven. Getuigen, die nog door Milosevic zijn aangezocht, weigeren uit protest naar Den Haag te komen. Bij gebrek aan medewerking van de verdachte is Kay „verzand" in een miljoen documenten die omgaan in deze „grootste strafzaak ooit in de wereld", zoals de Britse jurist het uitdrukte.

Kay ziet zich dan ook niet in staat een behoorlijke verdediging te presenteren. Zonder instructies is die „waardeloos" in een Angelsaksisch getinte procedure, waar er geen dossier is waarop een toegewezen advocaat zich kan baseren, zoals in Nederland. Kay maakt zich zorgen over het „vonnis van de geschiedenis" over het proces, dat wereldwijd wordt gevolgd. Het gaat niet alleen om de eerste berechting van een voormalig staatshoofd in naam van de hele mensheid; de zaak wordt ook gezien als belangrijk precedent voor het Internationaal Strafhof (ICC) waar de eerste zaak nog moet beginnen.

VN–aanklager Geoffrey Nice, die lang vergeefs voor de gedwongen toewijzing van een advocaat had gepleit, zei dat Milosevic donderdag met zijn eigen gedrag in de rechtszaal weer eens heeft aangetoond dat de toewijzing terecht was. De Britse jurist wees op Milosevic’ uitspraken over een politiek proces en gemanipuleerde artsen. Ook beschreef hij fouten die Milosevic als zijn eigen verdediger zou hebben gemaakt. „Hij heeft een advocaat nodig", aldus Nice.

Als de getuigen wegblijven is dat Milosevic’ eigen schuld, aldus Nice. Hij heeft immers geweigerd hen in het openbaar op te roepen naar Den Haag te komen. Daarom kan het proces best nu eindigen met een vonnis als de getuigen wegblijven, zo vindt Nice.

Milosevic greep die opmerking maar al te graag aan en stelde dat de aanklagers willen dat het tot een veroordeling komt, zonder dat een verdediging heeft plaatsgevonden.

Sinds het proces op 12 februari 2002 begon, hebben de aanklagers 296 getuigen opgeroepen, de rechters twee en de verdediging vijf.

De zaak is geschorst. Meron en zijn vier collega’s uit Italië, Turkije, Zambia en Argentinië hebben de zaak in beraad. Een datum voor de uitspraak is nog niet vastgesteld. De zaak in eerste aanleg gaat ondertussen in principe door, maar is momenteel weer voor een week geschorst bij gebrek aan getuigen.