De ministers van Binnenlandse Zaken van Duitsland, Frankrijk, Italië en Malta bereikten maandag een tijdelijk akkoord in Malta. Het plan bestaat in grote lijnen uit een nieuwe verdeling van arriverende migranten, waardoor de zuidelijke EU-landen Italië en Malta meer worden ontlast. Wat precies is afgesproken, wordt later officieel bekendgemaakt.

Wel zei de Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken, Luciana Lamorgese, dat het de bedoeling is om van zee geredde migranten binnen vier weken na aankomst in de EU naar verschillende lidstaten door te sturen. Hoewel het tekenen van het akkoord vrijwillig is, is het ontvangen van asielzoekers verplicht nadat de quota is overeengekomen.

Eerder lieten Frankrijk en Duitsland weten bereid te zijn om ieder een kwart van de migranten op te nemen. Maar Lamorgese liet maandag weten dat de aantallen pas worden vastgesteld nadat duidelijk is hoeveel landen aan het plan willen meewerken.

De 28 Europese lidstaten kunnen het sinds de migratiecrisis van 2015 niet eens worden over de verdeling van asielzoekers. Dat heeft als gevolg dat de landen waar de migranten arriveren, voornamelijk de zuidelijke lidstaten, zich niet gesteund voelen in de kwestie en opgescheept zitten met de consequenties.

Vooral Italië, onder de rechts-populistische Lega van de voormalige minister van Binnenlandse Zaken Matteo Salvini, trad hard op tegen migratie. Salvini voerde een beleid van ”gesloten havens” en dreigde met het in beslag nemen of het beboeten van schepen van hulporganisaties die van zee geredde migranten aan land wilden brengen. De voormalige bewindsman ziet het werk van de reddingsschepen juist als een vorm van mensensmokkel.

Impasse

De politieke situatie in Italië veranderde echter in augustus toen er zonder Lega een nieuwe coalitie werd gevormd met de centrumlinkse PD en protestpartij Vijfsterrenbeweging. Daardoor ontstond er een opening in de Europese impasse rond migratie.

De minister van Binnenlandse Zaken van Finland, Maria Ohisalo noemde het „cruciaal” dat er een passende oplossing wordt gevonden en dat er niet per schip moet worden besloten wat er met de opvarenden gaat gebeuren. Ohisalo was in Malta aanwezig omdat Finland het roulerende voorzitterschap van de Europese Raad bekleedt. Ook de EU-commissaris voor Migratie, Dimitris Avramopoulos, was van de partij.

Onzeker

Het tijdelijke akkoord zal tijdens een bijeenkomst op 8 oktober aan de overige Europese ministers worden voorgelegd. Het streven is om zoveel mogelijk lidstaten te laten deelnemen, maar het is nog onzeker welke staten bereid zijn om te tekenen. Wel hebben verschillende EU-landen al kritiek op het plan geuit.

De Spaanse minister van Binnenlandse Zaken, Fernando Grande-Marlaska, zei dat het akkoord niet genoeg is. Hij stelde dat het oplossing voor het „hele Middellandse Zeegebied” moet gelden. Het huidige plan houdt geen rekening met soortgelijke situaties in Griekenland en Spanje.

De Hongaarse premier Viktor Orban sprak zaterdag op een partijcongres van de extreemrechtse ”Broeders van Italië” in Rome. Hij zei Italië te willen helpen „waar het kan”, op voorwaarde dat het land zijn grenzen gaat beschermen. Dan zal Hongarije migranten die al in Italië zijn, helpen terugkeren, aldus Orban. Hongarije en Polen zijn grote tegenstanders van plannen om migranten te verdelen in de EU.