Vorige week donderdag, op de eerste lentedag, arriveert in Izjevsk een lange trein overladen met tanks, geweren en ander militair gereedschap dat de Russen van het Syrische slagveld hebben meegenomen. Hevig beschadigde gepantserde Toyota’s volgeklad met jihadistische spreuken staan naast de veroverde Amerikaanse pantservoertuigen op de uiteinden van de trein.

Lees ook

Trein met Syrische ‘oorlogstrofeeën’ maakt reis door Rusland

Enthousiast bekijken de inwoners de trofeeën van een oorlog die ver bij hen vandaan werd uitgevochten. Op deze manier wordt de oorlog in Syrië tastbaar voor de Russische bevolking. Men kan die nu zien, voelen, ruiken en zelfs proeven – veel mensen verdringen elkaar rond twee militaire kookwagens waar vier koks met een Sovjetbaretje thee en pap uitdelen. De thee is mierzoet en de pap is droog.

Burgeroorlog

De trein maakt een 28.000 kilometers lange propagandatour door Rusland: van Moskou tot Vladivostok en weer terug. Onderweg stopt de trein in elke grote en middelgrote stad. Het doel is mensen laten zien dat het Russische leger in zijn volle kracht staat. Het geeft de Russen iets om trots op te zijn: Islamitische Staat is overwonnen en de door Amerika gesteunde rebellen zijn verslagen.

In het begin van de oorlog heerste er nog onbegrip onder veel Russen, maar de staatstelevisie bracht het allemaal erg mooi. Tv-presentatoren prezen in gedetailleerde besprekingen van de oorlog de „hernieuwde kracht” van het Russische leger onder Poetin.

Ver weg

Volgens Lev Goedkov, directeur van het onafhankelijke bureau voor opiniepeilingen Levada, is de Syrische oorlog ver weg voor de inwoners van Rusland. „Mensen weten niet waarom het Russische leger daar is. In het begin was er een soort tegenreactie, maar toen de propaganda liet zien dat het een korte operatie zou worden zonder de inzet van grondtroepen kalmeerde het volk en kwam er steun,” vertelde hij aan Radio Free Europe: „Er is geen echte tegenstand.”

Tijdens de propagandatour staan Russische militairen bij de verschillende ‘attracties’ en vertellen wat ze weten over het materieel. Sommigen vertellen wat ze beleefd hebben in Syrië, of ze gaan met kinderen op de foto. De soldaten proberen zo goed en zo kwaad te antwoorden op vragen van niet altijd kritische Russen.

Patriottisme

Op een van de treinstellen staat een oude man met een grote snor vaderlandslievende liederen te zingen, daarbij begeleid door een jonge, dansende accordeonist. De oudere generatie danst mee op het perron en geniet zichtbaar van de muziek die uit de veel te luide boxen knalt.

„Het geeft ons een gevoel van patriottisme”, zeggen twee schooljuffen die op een bankje zitten te kijken naar het hele gebeuren. „Ik vind het mooi dat Rusland haar burgers laat zien wat ze hebben bereikt, het is erg leerzaam voor onze leerlingen.” Of ze het eens zijn met de oorlog in Syrië laten ze in het midden: „Wij zijn geen experts op dat gebied, dus wij kunnen daar niks over zeggen.”

De treinen vervoeren veel voertuigen van Amerikaanse makelij: Amerikaanse pick-up-trucks en gepantserde hummers. Ook kleinere voorwerpen, zoals een gasmasker waar ”made in Finland” opstaat is voor veel Russen hét bewijs dat het Pentagon de extremistische groeperingen steunt. Eigenlijk is de boodschap dat Rusland de door het Westen gesteunde radicalen heeft verslagen. „Wij hebben een totaal andere cultuur dan die van het Westen,” schreeuwt één van de hoogste officieren die met de trein meereist door de luidsprekers. „Wij zijn het meest rechtvaardige land onder de zon,” voegt hij eraan toe.

Even verderop staat een lange man die zich voorstelt als Aleksej de spullen te bewonderen. „Dat het patriottische gevoelens opwekt is niet per se slecht, toch? Het is volgens mij gezond om je eigen land als het mooiste te beschouwen.”

Aleksej is schoolmeester en geeft zijn leerlingen les over veiligheid. Meester Aleksej vindt niet dat propaganda veel kwaad doet: „Het ligt eraan wat precies de overheid propageert. In dit geval is er niet zo veel mis mee, denk ik. Het ligt bovendien heel erg aan wat mensen willen zien en geloven.”

Aleksej is zich ervan bewust dat de informatie eenzijdig is: „Alle informatie kan worden vervormd om de oorlog te rechtvaardigen. Ik spreek alleen Russisch, dus ik wordt wel door de Russische media beheerst.” Over wat hij zelf vindt van de oorlog in Syrië houdt hij zich op de vlakte: „Kijk, een oorlog is nooit goed,” zegt hij: „Maar ik steun de officiële visie (van het Kremlin, WI). Ik ben het er gewoon mee eens.”

Steun

Militairen delen blaadjes uit aan enthousiaste jongemannen en rekruteren hen voor het leger. De cijfers die ze noemen liegen er niet om: Meer dan een miljoen Syrische vluchtelingen gingen weer terug naar huis, ruim duizend dorpen en steden werden bevrijd en Islamitische Staat is verslagen.

Het is niet de eerste trein die door Rusland rijdt. Vorig jaar rolde er ook al een trein met T-34 tanks over de Russische rails. De tanks, populair vanwege hun bijdrage aan de oorlog tegen de nazi’s, werden overal enthousiast onthaald. Tussen 1943 en 1948 trok eenzelfde soort openluchtmuseum door het land, met trofeeën veroverd op nazi-Duitsland. De propagandatrein is dus vooral een erfenis van de Sovjet-Unie. Met slechts een doel: loyaliteit aan de staat bevorderen.