Dat oordeelt de rechterbank in Noord-Holland donderdag. De aanpak van de politie is volgens de rechter niet in strijd met het beginsel dat een verdachte niet mee hoeft te werken aan zijn eigen veroordeling. De politie heeft slechts beperkt inbreuk gemaakt op de lichamelijke integriteit van de verdachte.

In de rechtzaak zijn donderdag drie mannen veroordeeld voor phishing-activiteiten en deelname aan een criminele organisatie, waarin in 2015 en 2016 via nepmails, zogenaamd afkomstig van banken naar rekeningshouders zijn gestuurd.

Eén van de verdachten wilde tijdens het politieonderzoek zijn iPhone niet ontgrendelen met de toegangscode. Vervolgens heeft de politie toestemming gevraagd aan het OM om de verdachte te dwingen zijn telefoon te ontgrendelen. Na groen licht van jusitie heeft de politie de man geboeid en zijn duim tegen de vingerafdrukscanner gehouden, waarna de smartphone ontgrendeld werd.

De werkwijze van de politie is rechtmatig, oordeelt de rechter donderdag. Het plaatsen van de duim houdt slechts een „beperkte inbreuk” op de lichamelijke integriteit in. Ook had de politie de „gerechtvaardigde verwachting” dat op de iPhone informatie te vinden was over de „ernstige verdenking” tegen de verdachte, zo staat in het vonnis.

Het zou voor het eerst zijn dat een rechter zich in Nederland uitspreekt over de rechtmatigheid van het gebruik van biometrische gegevens van een verdachte, zoals vingerafdrukken, om zijn smartphone te ontgrendelen. De rechtbank in Haarlem kan desgevraagd niet bevestigen dat dit echt de eerste uitspraak is in Nederland; voor Noord-Holland geldt dat wel. De verwachting was al dat de rechter de werkwijze van de politie zou goedkeuren.

Verdachte kunnen in principe niet gedwongen worden om de toegangscode van smartphones af te staan, aangezien dit wél valt onder het beginsel dat verdachten niet gedwongen kunnen worden aan hun eigen veroordeling mee te werken. Een verdachte mag wettelijk ook niet worden gedwongen te spreken.

Een ontgrendeling door middel van biometrische gegevens is anders, stelt de rechter, omdat het van de verdachte geen „actieve medewerking” eist. Daar komt volgens het vonnis van de rechtbank bij dat de vingerafdruk met een „zeer geringe mate van dwang” is verkregen.

De rechtbank heeft de drie mannen uiteindelijk veroordeeld tot celstraffen variërend van 198 tot 219 dagen, waarvan een deel voorwaardelijk en werkstraffen variërend van 180 tot 240 uur. Ook moeten zij de schade van een van de gedupeerde rekeninghouders vergoeden. De straf valt lager uit, omdat de behandeling van de zaak veel tijd heeft gekost. Verder zouden niet alle

Een man en een vrouw die door de bende waren ingeschakeld om met de gestolen pinpassen en pincodes geld van de rekeningen te pinnen, hebben werkstraffen van 120 en 100 uur opgelegd gekregen.