Het is ook hoog tijd voor andere aanpassingen van onze democratie en rechtsstaat. Dat stelde donderdag een staatscommissie onder leiding van oud-vicepremier Johan Remkes. Die nam sinds begin vorig jaar in opdracht van de regering het politieke systeem in Nederland onder de loep.

Volgens Remkes is het noodzakelijk het politieke systeem toekomstbestendig te maken, gezien de grote maatschappelijke en technologische veranderingen. „De democratie werkt niet voor iedereen even goed. De stem van niet álle burgers wordt voldoende gehoord. De bestaande politieke onvrede bij een deel van de bevolking kan leiden tot afhaken en afkeer van de democratie.”

De commissie ziet een correctief referendum op initiatief van de bevolking wel zitten. Het kan functioneren als „ventiel” of „veiligheidsklep”, mocht het parlement iets besluiten wat op grote weerstand stuit bij de bevolking. Eerder dit jaar werd het raadgevend referendum nog afgeschaft. Daar voelt de commissie overigens ook niets voor.

Remkes en zijn ploeg vinden verder dat het bij Tweede Kamerverkiezingen minder om partijen moeten draaien, maar meer om personen. Op de kieslijsten moet meer aandacht zijn voor de kandidaten om de kloof met de kiezer te verkleinen.

De commissie heeft ook suggesties om, behalve de democratie, de rechtsstaat te versterken. Het één kan niet zonder het ander, stelde Remkes al. De huidige Bevrijdingsdag 5 mei zou Vrijheidsdag moeten gaan heten om de democratische rechtsstaat te vieren. En een zogeheten constitutioneel hof zou kunnen toetsen of wetten stroken met de grondwet, zoals dat in andere landen gebruikelijk is. Rechters mogen dat nu niet.

Het kabinet wil in het voorjaar reageren op de ruim tachtig aanbevelingen. Minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken), die het rapport in ontvangst nam, zei te hopen op een maatschappelijke discussie: „Dit is niet iets van Den Haag alleen.”

De bewindsvrouw wilde niet ingaan op de suggesties afzonderlijk, zoals het correctief referendum. „Dat zou geen recht doen aan het werk van de commissie”, meende ze. Volgens haar „barst” de analyse van de mogelijke oplossingen.