May haalde een pyrrusoverwinning
Na vijf uur intensief vergaderen kon de Britse premier May woensdag meedelen dat het kabinet zich achter het brexitakkoord had gesteld. Naar haar zeggen was het een „collectief besluit”. Donderdagochtend traden echter alsnog twee direct betrokken ministers af; onderminister Shailesh Vara voor Noord-Ierland en minister van Brexitzaken Dominic Raab.
In haar verklaring voor de media stelde May dat er nu weliswaar een belangrijke stap is gezet, maar dat er „nog moeilijke dagen in het verschiet liggen.” Dat is bijna een understatement te noemen. Want de harde werkelijkheid is dat er storm op til is. May moet rekenen met zwaar verzet tegen deze brexitdeal. Ze weet als geen ander dat het maar een dubbeltje op zijn kant is of er uiteindelijk een handtekening onder deze overeenkomst komt.
De grootste hobbel is de goedkeuring door het Britse parlement. Men moet wel een rasoptimist zijn als men denkt dat die komt. De tegenstand is zwaar, niet alleen vanuit de oppositie maar ook vanuit de Mays eigen Conservatieve Partij. Een groep in die partij vindt dat het onderhandelingsresultaat te veel in het voordeel van Europa is. Het lijkt erop dat het aantal mensen in haar partij dat van haar af wil, groeit. Maar of dit ook daadwerkelijk gebeurt, is de vraag.
Als premier May haar partijgenoten al zover weet te krijgen dat ze instemmen met het nu bereikte akkoord, dan nog heeft ze in het Lagerhuis geen meerderheid. Ze moet dan ook nog 85 leden van de oppositie achter zich krijgen. Dat is een titanenklus.
Een extra gevaar voor haar is dat de weerstand in haar kabinet tussen nu en de bespreking van het voorstel in het parlement zo groot wordt, dat enkele ministers alsnog opstappen. Dat is niet uitgesloten. Afgelopen zomer gebeurde dat ook. Toen leek er consensus te zijn bereikt, maar enkele dagen later verklaarden de ministers Boris Johnson (Buitenlandse Zaken) en David Davis (Brexitzaken) geen verantwoordelijkheid voor de overeenkomst te willen nemen. Dat kan nu zomaar weer gebeuren.
Achter deze weerstand zit een verdeelde bevolking. Bij het referendum in juni 2016 stemde een zeer kleine meerderheid voor de brexit. Maar inmiddels is die meerderheid geslonken. Achteraf verklaarden velen met hun ‘ja’ voor het uittreden uit de EU vooral een ‘nee’ tegen het regeringsbeleid van toen te hebben willen afgeven. Een fors deel van deze ja-stemmers zegt nu te twijfelen of een vertrek uit de Europese Unie wel zo verstandig is. Een andere groep ja-stemmers wil alleen maar een deal waarbij de Britten de voordelen binnenhalen en Europa de rekening betaalt. Geen van beide groepen zegt zich te kunnen vinden in de deal die May in Brussel wist te sluiten. Niettemin blijft de uitslag uit 2016 geldig. Het is terecht dat de Britse regering deze als uitgangspunt hanteert.
May is deze week een paar kleine stapjes verder gekomen. Maar de echte grote stappen volgen nog. En het risico van struikelen is niet uitgesloten.