De kopieerijver van Chinese producenten is bijna spreekwoordelijk. Vaak komt een onbekend Chinees merk al kort na een productintroductie met een exacte kopie voor een fractie van de prijs. Soms wordt niet eens de moeite genomen om een eigen verpakking of handleiding te ontwikkelen.

Het is tekenend voor het Chinese ondernemersklimaat. Niet alleen de uitbesteding van de productie door westerse bedrijven, maar ook het Chinese rechtssysteem speelt ‘rovers’ in de kaart.

Naast technologische hoogstandjes is ook speelgoed doelwit van namakers. Eerder deze week oordeelde een rechtbank in Guangzhou dat het Chinese merk Lepin per direct moet stoppen met de productie, verkoop en promotie van namaak-LEGO. Het merk kreeg tevens een boete opgelegd van omgerekend 570.000 euro.

Lepin verwierf bekendheid door de bouwdozen van het speelgoedmerk exact te kopiëren en voor minder dan de helft te verkopen. Zelfs het logo en de instructieboekjes zijn nauwelijks van het Deense voorbeeldmerk te onderscheiden. CEO Niels B. Christiansen van LEGO toonde zich dan ook blij met de uitspraak en sprak van „een duidelijk bewijs dat de Chinese autoriteiten zich blijven inzetten om intellectueel eigendom te beschermen.”

Opmerkelijk

De uitspraak van de Chinese rechtbank is opmerkelijk omdat het merkenrecht in het Aziatische land bedrijven veel mogelijkheden biedt om producten na te maken. China kent immers bijna altijd eigendomsrechten toe aan bedrijven die als eerste een octrooiaanvraag indienen, ook als het product alleen nog maar op papier bestaat. In westerse landen kunnen ondernemingen hun eigendomsrecht juist pas claimen als het product op de markt is. Feitelijk kan een Chinees bedrijf daardoor eigendomsrechten op een nieuw westers product opeisen voordat het westerse bedrijf dat product op de markt brengt.

Inmiddels gingen tientallen westerse bedrijven voor de bijl; in 2012 betaalde Apple 60 miljoen dollar om het handelsmerk iPad in China te mogen gebruiken.

Toch lijkt er sprake van een trendbreuk. In de aanloop naar de China International Import Expo, die deze week wordt gehouden, deelde de Chinese overheid mee niet langer alleen exporteur te willen zijn. Om het imago op te poetsen, zegde het toe zware boetes op te leggen aan burgers die intellectueeleigendomsrechten van bedrijven hebben geschonden of zullen schenden.

De uitspraak in de zaak van LEGO tegen Lepin kan dus een voorbode zijn van wat producenten van vervalsingen te wachten staat. Vervolging is echter lastig. In de rechtszaak tegen Lepin bleken er maar liefst vier organisaties achter de namaak-LEGO te zitten. Die constructie wordt vaker gehanteerd door Chinese ondernemingen. Door verschillende bedrijfsnamen en adressen te gebruiken, blijft de echte productiefaciliteit onzichtbaar. De Chinese politie komt bovendien pas in actie als er duidelijk bewijs is, waardoor westerse bedrijven veel tijd en geld moeten investeren om een zaak aanhangig te maken.

Ondertussen vinden de vervalsingen ook in het Westen gretig aftrek via websites als AliExpress. De Chinese marktplaats beweert jaarlijks 120 miljoen verdachte producten te verwijderen, maar toch werden de producten van Lepin er probleemloos verkocht.

Dodelijk

Niettemin bestempelde CEO Jack Ma van Alibaba Group de productie van namaakartikelen eerder als „dodelijk voor onze website.” Het bedrijf besteedt naar eigen zeggen jaarlijks 16 miljoen dollar aan het bestrijden van namakers. Een paar jaar geleden noemde hij bedrijven die dure producten maken echter nog „belachelijk” en stelde hij dat de kwaliteit en prijs van namaakproducten beter is dan die van de echte merken.

Door de uitspraak in de zaak van LEGO tegen Lepin en de aankondiging tijdens de China International Import Expo, staan de westerse bedrijven voorlopig op voorsprong.

Toch heeft het vonnis ook de Chinese middenstand werk opgeleverd. Een dag na de gerechtelijke uitspraak is elke visuele verwijzing naar Lepin op AliExpress verdwenen. De bouwdozen zelf zijn echter nog steeds verkrijgbaar, tegen dezelfde condities als voor het vonnis.