Tweede Kamer moet debat over integriteit niet overlaten aan media
Het is voor VVD, CDA, D66 en ChristenUnie niet te hopen dat het VVD-Tweede Kamerlid Wybren van Haga elke nieuwe editie van De Hofvijver onder ogen krijgt. Hij zou na lezing van de jongste nieuwsbrief van het Montesquieu Instituut, een politiek onderzoeks- en onderwijscentrum in Den Haag, zomaar op het idee kunnen komen om de verplichting die de top van zijn partij hem onlangs oplegde, aan te vechten.
Van Haga raakte in opspraak omdat in diverse panden die hij verhuurde via zijn vastgoed-bv Sjopperdepop, te veel huurders gehuisvest bleken te zijn. De VVD-integriteitscommissie zat weken met de kwestie in de maag, maar oordeelde uiteindelijk dat het Kamerlid mocht aanblijven, mits hij zijn belangen in de bv op afstand zou zetten. De fragiele meerderheid van de coalitie van 76 Kamerzetels bleef zodoende intact.
Voor de eis van de VVD-top ontbrak echter ieder wettelijk of reglementair voorschrift, zo betoogde Paul Bovend’Eert, een vooraanstaand hoogleraar staatsrecht, maandag in De Hofvijver. Tijd dus voor het doen van wat achterstallig onderhoud, want als Kamerleden die in opspraak raken vanwege verdachte nevenactiviteiten formeel maar lastig tot de orde zijn te roepen, is Leiden duidelijk in last.
Het tegengaan van belangenverstrengeling komt in de Reglementen van Orde van de beide Kamers amper aan bod, constateert Bovend’Eert terecht. De controle op de naleving en de handhaving zijn bovendien niet in handen van een neutrale instantie of commissie, met als gevolg dat het veelal de media zijn die zich deze taak toe-eigenen. In de praktijk leidt dat geregeld tot ‘onthullingen’ waarvan een argeloze, met een gezonde dosis argwaan gezegende burger niet kan vaststellen of ze het predicaat ernstig verdienen, of toch niet.
Als senator het woord voeren over een wet die zich richt op een sector waarin je een toezichthoudende functie hebt? Dat mag, maar het zorgt geregeld voor stampij. De Kamer verlaten en overstappen naar een bedrijf uit een sector waarover je jarenlang het woord voerde? Idem dito, maar steeds wanneer dit gebeurt klinkt het ongenoegen: „Kan dat zomaar?” Dat doet het gezag van de volksvertegenwoordiging geen goed.
Tal van zaken die het reglement niet expliciet verbiedt, kunnen kortom worden geframed als een enorm integriteitsschandaal. Ook daarom valt er veel te zeggen voor hetgeen Bovend’Eert bepleit: het actualiseren of aanscherpen van de ordereglementen. Overigens, zonder te beginnen met de vraag of Kamerleden hun zakelijke belangen op afstand moeten plaatsen. Dat was vooral een op de persoon van Van Haga gerichte gelegenheidsmaatregel.
Veel meer prioriteit verdienen het melden van zakelijk-financiële belangen, het melden van bijbanen en het overstappen naar andere functies. Het is tijd dat de kiezer te horen krijgt welke regels hieromtrent de Kamer zelf acceptabel acht.
