Na weken van protesten blijken de vliegers en ballonnen met brandbaar ontstekingsmateriaal het meest effectieve wapen om Israël vanuit Gaza te raken.

Ook de regen van de al meer dan 500 raketten dit jaar veroorzaakt in de regio rondom Gaza grote beroering en zorg. Een aanvankelijke wapenstilstand tussen Israël en Hamas, die tot stand kwam na bemiddeling door Egypte na zware vergeldingsaanvallen op stellingen van Hamas in Gaza vanwege de sluipmoord op een Israëlische militair, hield nog geen drie dagen stand.

Ook deze week raakte een Israëlische militair zwaargewond door een scherpschutter in Gaza: zware vergeldingen vanuit de lucht en met tankartillerie bleven ook nu niet uit.

Tientallen raketten

Voor een bezoek aan Sderot, de door raketten en ‘brandvliegers’ getroffen stad met 24.000 inwoners aan de noordgrens met Gaza, spreken we af met de woordvoerder van het informatiecentrum over de voortdurende dreiging vanuit de Gazastrook, bij het plaatselijk politiebureau. Binnen de hekken van het complex starten we bij de rekken met enkele tientallen niet- of halfontplofte raketten. Elk met datum van lancering en plaats van neerkomst.

Hoewel de raketten geen hoog geavanceerd gehalte hebben, en gefabriceerd kunnen worden van lantaarnpalen, ijzeren plaatjes, kunstmest en een ontstekingsmechanisme, is de impact enorm. Alleen al in juli zijn er 250 raketten vanuit de Gazastrook op de omliggende gemeenschappen terechtgekomen.

Ieder huis in Sderot is in de loop van de tijd voorzien van een ”safe room”, een aan de woning gebouwd kamertje met extra dikke muren. Ook iedere bushalte heeft een klein schuilhokje, evenals publieke plaatsen zoals speeltuinen. De lokale school is opnieuw herbouwd, als een grote schuilkelder op zichzelf.

Vijftien seconden hebben de inwoners om veiligheid te zoeken nadat het luchtalarm klinkt en op sinistere toon ”code rood, code rood” via luidsprekers laat horen. Dat er onlangs drie gewonden binnen één gezin vielen, is exemplarisch voor de gevolgen, en voor de voortdurende angst die er onder de bevolking leeft.

Ophitsen

Haatdragend is de lokale gids allerminst als ze ons meeneemt naar de kibboetsen nog dichter aan de grens met Gaza. Nee, heel goed begrijpt ze dat de situatie aan de andere kant van de grens in humanitair opzicht nog veel nijpender is. Maar in plaats van de vele miljarden die de Gazastrook krijgt om het leven van de bevolking te verbeteren, steekt het leiderschap van Hamas het geld in het ophitsen van de jonge, veelal werkloze bevolking tegen Israël, en bouwt het smokkeltunnels en raketten in plaats van huizen, scholen en ziekenhuizen.

Bij een hoog uitkijkpunt over Gaza spreken we met militairen die als reservisten zijn opgeroepen om te assisteren bij het lokaliseren van de vliegers en ballonnen vanuit Gaza. Met verrekijkers wordt gespeurd naar de kleine projectielen die in het droge landschap zo veel schade kunnen aanrichten. Met het neerkomen van een met een ontsteking geladen vlieger ontvlamt een stuk bos, berm of land gemakkelijk. Overal langs de grens zien we grote stukken zwartgeblakerd land en verloren oogsten. De brandweerkorpsen uit Haifa die even zuidelijker langs de grens zijn gestationeerd, zijn er om de lokale brandweerlieden te ondersteunen.

Vis eten

De gevolgen van de terreur vanuit Gaza zijn ook goed te zien in de kibboets Ein Haslosha. Een agrotechnicus vertelt uitgebreid over de periode van meer dan dertig jaar waarin hij op de kibboets werkzaam is en woont met zijn gezin. Voor het jaar 2000 waren de contacten met Gaza prima. Tientallen Gazanen werkten in de kibboets. In het weekend gingen Israëliërs vis eten aan het strand van Gaza. Maar sinds Hamas aan de macht is (2007), is het hek hermetisch gesloten.

Schuilkelder

De boer wijst op de kaart de plaatsen aan waar tunnels vanuit Gaza op zijn land ontdekt zijn om aanslagen te plegen op de Israëlische gemeenschappen. Een kunstwerk van raketten in de werkplaats is een stille getuige van de honderden projectielen die de afgelopen vier jaar op zijn land terecht zijn gekomen. Ook hij brengt tijdens de huidige rakettenregen met zijn gezin de nachten door in de schuilkelder. Ze zullen dat ook de komende tijd moeten doen.

Een afsluitend werkbezoek aan een stelling van het luchtafweergeschut Iron Dome maakt duidelijk hoe groot de dreiging van de raketten is voor de gemeenschappen. In één weekend zijn er alleen al op deze ene plek 26 raketten uit de lucht geschoten. Een noodzakelijke en tegelijkertijd zeer kostbare defensiemaatregel. Van een postende militair vernemen we dat het uitschakelen van één raket rond de 50.000 dollar kost.

Dat de situatie in en rondom Gaza óók voor de Israëlische regering en het leger een hoofdpijndossier is, blijkt wel uit latere achtergrondgesprekken met insiders. De harde lijn van de ene expert, die niet echt een oplossing ziet, is in tegenspraak met de mening van de andere.

De situatie in Gaza, zowel humanitair als politiek, is een gemeenschappelijk probleem en een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid. Politieke oplossingen kunnen niet snel verwacht worden. Wel kunnen er grootschalige economische ontwikkelingen geïnitieerd worden waardoor de jonge bevolking van Gaza, in plaats van Hamas te steunen, inkomen heeft uit industrie en export.

De Europese Unie zou een grote rol kunnen vervullen bij het ontwikkelen van industrie aan de rand van Gaza, beklemtoont een ervaren Israëlische diplomaat. Streng geconditioneerde samenwerking tussen de EU en de Palestijnse autoriteiten zal de hoognodige water(afvoer)voorzieningen moeten hernieuwen. Samen met voldoende elektriciteit zullen deze basisvoorzieningen de humanitaire situatie enorm doen verbeteren.

Echter, alvorens het zover komt, kent het Israëlisch-Palestijnse conflict alleen maar verliezers, zelfs over de grens tot in de vergaderzalen van Europa.