2018. Nederland doet niet mee op het WK voetbal in Rusland. Daarom hebben we ons deze maand beziggehouden met een geslachtswedstrijd. Zo veel mogelijk aandacht voor man en vrouw en alles wat daar tussenin zit. Die wedstrijd leek alleen wat spontaan te ontstaan. Heel gewone dingen werden ineens onderdeel van de wedstrijd.

Jaarlijks bedenkt de CPNB een thema voor de Boekenweek. Daar is niets mis mee. Zo bedacht de CPNB als thema voor de Boekenweek 2019 ”De moeder de vrouw”. Een verwijzing naar een gedicht van Martinus Nijhoff. Je kunt er alle kanten mee op. Zo ook de kant van protest. Bijna 300 schrijvers, uitgevers en andere hoogwaardigheidsbekleders uit de literaire wereld waren woest. Hoe kon de CPNB nou met zo’n thema komen? Kom op zeg. Het is 2018. Dan kies je niet voor dit oubollige thema waarin een vrouw wordt geïdentificeerd met de moeder. Wees actueel en modern. Kies voor ”De chirurg de vrouw” of misschien wel ”De baas over de man de vrouw”. De CPNB schrok. Zo veel opwinding had men niet verwacht. Het is natuurlijk ook wel wat overdreven.

Vrijwel direct na deze discussie werd duidelijk dat Femke Halsema de nieuwe burgemeester van Amsterdam gaat worden. In alle berichtgeving werd benadrukt dat het de eerste vrouwelijke burgemeester voor de hoofdstad was. Dat werd tijd in onze moderne wereld. We vinden het prettig om het geslacht van de burgemeester te benadrukken. Nu is de kans groot dat er zich onder degenen die protesteerden tegen het Boekenweekthema mensen uit de Amsterdamse grachtengordel bevinden. Zogezegd de slimste en ontwikkeldste mensen van ons land. Ze bleven stil bij dit nieuws. Geen ingezonden brief in de krant. Dat is jammer. Het is toch overdreven om dat punt van de eerste vrouwelijke burgemeester te benadrukken? In 2018 is dat toch logisch?

Toch kwam de verrassendste uitslag in de geslachtswedstrijd niet uit Amsterdam maar uit Limburg. Uit Roermond welteverstaan. Geen grachtengordel, maar een rechtbank. In 1961 werd er kindje geboren. De ouders gaven aan dat het om een jongetje ging. De geboorteakte vermeldde dat het kindje van het mannelijke geslacht was. Na de pubertijd voelde hij zich geen man meer. Medische behandelingen volgden. Meneer werd een vrouw. In 2001 werd zijn geslacht gewijzigd in het vrouwelijke geslacht. Discussie gesloten. Dat leek zo. De vrouw vond ook dit geslacht niet passen. Ze vindt zichzelf genderneutraal. En dat zorgde voor een probleem. Want de geboorteakte kent de optie ”genderneutraal” niet. Je wordt geboren als man of als vrouw. En als het geslacht bij de geboorte niet kan worden vastgesteld kun je in de geboorteakte opnemen dat het geslacht ”niet is kunnen worden vastgesteld”.

De vrouw (als je haar zo nog mag noemen) wilde dus opnieuw haar geboorteakte laten wijzigen. De rechtbank in Roermond boog zich erover. Kan een neutrale geslachtelijke identiteit volgens de wet worden erkend? Dat was eigenlijk de vraag. De rechtbank gaat dan in op de maatschappelijke ontwikkeling rond het erkennen van deze identiteit. Simpel gezegd het ”derde geslacht”. En waar verwijst de rechtbank dan naar? Onder meer naar het genderneutrale spraakgebruik in de treinen van de NS en naar de HEMA, die genderneutrale kinderkleding ging verkopen. Volgens de rechtbank is het van belang om bij het bepalen van het geslacht te kijken naar de genderbeleving van een persoon in plaats van de fysieke verschijningsvorm (wat door de onderbroek verborgen wordt gehouden). Maar dan moet je dus wachten met het opnemen van het geslacht in de geboorteakte totdat iemand zeker weet of hij nu man/vrouw/neutraal is. Of moeten ouders een voorwaardelijke inschrijving van het geslacht in de geboorteakte doen? Wij schrijven ons kind van het mannelijk geslacht in onder de voorwaarde dat hij (of zij) dat over twintig jaar nog steeds zo voelt, ervaart en beleeft.

Uiteindelijk geeft de rechtbank de vrouw gelijk. Ze krijgt een nieuwe geboorteakte waarin staat dat het geslacht niet is kunnen worden vastgesteld. Geen formeel derde geslacht dus. Daar biedt de wet (nog) geen ruimte voor. De rechtbank in Roermond gaat ver in het stimuleren van een maatschappelijke discussie. Er valt nog meer op te merken bij de uitspraak. Daar is geen ruimte voor. Deze uitspraak biedt misschien wel inspiratie voor de CPNB om een thema te bedenken voor de Boekenweek 2030.

Mr. Bart Bouter is advocaat bij Bouter Advocatuur.