Shuttle-diplomatie tussen Israël en Iran in Amman
In het Midden-Oosten is het niet ongebruikelijk dat er problemen worden geschapen om de aandacht af te leiden van een veel groter conflict. De spanningen tussen Israël en Iran, bijvoorbeeld.
Het geharrewar de afgelopen weken aan de Israëlische grens met Gaza en de massale internationale aandacht hiervoor, lijken in deze categorie te vallen. Vooral Iran veroordeelde in de meest harde bewoordingen het optreden van het Israëlische leger. Teheran deed dit bepaald niet zonder reden.
Niemand in het Midden-Oosten twijfelt eraan dat het werkelijke conflict zich afspeelt in Syrië. Het was al langer duidelijk dat de Syrische president Assad de strijd in zijn land feitelijk gewonnen had. Dat opende de deur voor de oorlog om vrede in Syrië.
In het door oorlog verscheurde land werden allerlei ongemakkelijke allianties geformeerd. Het Westen werkte bijvoorbeeld samen met NAVO-bondgenoot Turkije, maar ook met de Syrische Koerden. Dat was natuurlijk vragen om problemen. Ook Rusland is in Syrië in een weinig benijdenswaardige positie terechtgekomen.
Dankzij de Russische militaire interventie, die in september 2015 begon, was Assad in staat om weer meer dan 50 procent van het Syrische territorium onder zijn controle te brengen.
Iran en de Libanese Hezbollah hadden hiervoor de stoottroepen geleverd. Die begonnen zich vervolgens comfortabel in het zuiden van Syrië te nestelen, vlakbij de Israëlische grens. Dit was onacceptabel voor Israël, dat vooral de laatste maanden de bombardementen op Syrië heeft opgevoerd.
Tot schrik van de Iraanse ayatollahs reageerde Moskou hier nogal nonchalant op. Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken zei slechts dat „Iran en Israël hun geschillen dienden op te lossen langs diplomatieke weg.” Dat gaf de ayatollahs het gevoel dat ze eigenlijk onder een Russische bus werden gegooid.
Dat dit idee niet helemaal uit de lucht was gegrepen, bleek op 31 mei, toen de Israëlische minister van Defensie Avigdor Lieberman een bezoek bracht aan Moskou. Daar werd hij met alle egards ontvangen door zijn Russische collega Sergej Sjojgoe. In Moskou dankte Lieberman zijn Russische gastheren uitvoerig voor hun „begrip” voor het Israëlische standpunt inzake Syrië.
Volgens Arabische media speelt er zich momenteel achter de schermen het volgende af. President Assad heeft Israël via Russische bemiddeling laten weten dat het Syrische leger vastbesloten is om geheel zuidelijk Syrië, inclusief het Syrische deel van de Golan, weer onder het gezag van Damascus te brengen.
Grote spelbrekers zijn dit keer echter Iran en Hezbollah. Israël heeft daarom geëist dat beide zich terugtrekken uit de Golan. In dat geval kan Tel Aviv accepteren dat het Syrische leger weer de controle over de Golan heeft. Deze overeenkomst kan rekenen op Russische steun.
Dat beseft Teheran ook. De Saudische website Elaph berichtte onlangs dat Iran en Israël in de Jordaanse hoofdstad Amman momenteel in het diepste geheim besprekingen voeren. Ze zouden plaatsvinden in een hotel met de Iraanse delegatie in één kamer en de Israëliërs in een andere kamer. De Jordaniërs zorgen hierbij voor de ‘shuttlediplomatie’ tussen beide hotelkamers. Indien dit juist is, zou hiermee weleens een nieuwe grote oorlog in het Midden-Oosten voorkomen kunnen worden.