Fair fashion, oftewel eerlijke mode, is kleding die wordt gemaakt door mensen die onder goede arbeidsomstandigheden werken en daar een goed salaris voor krijgen, en met oog voor het milieu. Iets wat momenteel nog niet vanzelfsprekend is in de textielindustrie, een van de meest vervuilende industrieën ter wereld. Miljoenen kilo’s kleding worden geproduceerd onder dubieuze arbeidsomstandigheden, miljoenen liters water en pesticiden worden gebruikt voor het telen van katoen en een groot deel van die miljarden kledingstukken komt ongedragen in de kast te hangen of haalt zelfs niet eens de winkels en belandt direct op de grote afvalhoop.

Wegwerpproduct

„We moeten af van die wegwerpcultuur”, vindt Marieke Flipse, ontwerpster van het duurzame merk No Mode en docent mode op het ROC Tilburg. „Kleding maken is niet hetzelfde als een broodje smeren. In het eerste gaat heel veel handwerk, stof en tijd zitten. Ik vind het ethisch niet kunnen dat kleding zo’n wegwerpproduct is geworden.”

Ook fairfashionstylist Vanessa Pilloni uit Eindhoven kan het niet verkroppen dat er nonchalant met kleding wordt omgegaan. „Als stylist kom ik vaak bij mensen thuis om te zien wat ze nog in de kast hebben hangen. Zo vaak kom ik items tegen waar het prijskaartje nog aan hangt”, vertelt ze. „Pure verspilling en helemaal niet nodig als je bewustere keuzes maakt.”

Het belang van duurzame mode werd Pilloni duidelijk toen ze een documentaire over de Rana Plaza-ramp in Bangladesh had gezien. In 2013 kwamen bijna 1200 arbeiders om het leven toen de textielfabriek Rana Plaza instortte. Ondanks dat de arbeiders herhaaldelijk hadden aangegeven dat er scheuren in het gebouw zaten en ze het niet vertrouwden, moesten ze blijven doorwerken. Het belang van zo goedkoop mogelijk kleding produceren werd boven het welzijn van de arbeiders geplaatst.

„Verschrikkelijk om te zien. Sindsdien wil ik niet meer met die fast fashion verder en probeer ik als stylist en persoonlijk duurzamere keuzes te maken. Ik heb twee jonge kinderen en wil dat zij ook nog iets kunnen voortzetten op deze wereld. Als kinderen veertien uur lang achter een naaimachine zitten, moet daar wat aan gebeuren. Zodra ik daaraan denk, vind ik het niet meer moeilijk om dat goedkope jurkje te laten hangen en iets meer geld uit te geven voor een duurzaam exemplaar.”

Mogelijk hebben velen zich na de berichten over die ramp voorgenomen om nooit meer iets te kopen wat afkomstig is uit Bangladesh. Maar zodra de uitverkoop weer begint en de jurkjes en jasjes voor een prikkie in de etalage hangen, is het moeilijk om aan dit voornemen vast te houden. En degenen die de verleiding wel kunnen weerstaan en op zoek gaan naar duurzame alternatieven, stuiten vaak op onduidelijkheid, weinig keuze of een hoog prijskaartje. „Het is heel lastig om te achterhalen of een bedrijf echt eerlijk te werk gaat”, vindt ontwerpster Flipse. „Alle bedrijven willen het stempel ”duurzaam” krijgen en doen er alles aan om zich op die manier te promoten. Als consument kom je er haast niet achter of wat een bedrijf beweert ook echt waar is. Wil je zeker zijn van de herkomst van je kleding en zeker weten dat er geen kinderarbeid aan te pas is gekomen, dan kom je toch uit bij de kleinere winkels en designers.”

Afweging

Daaraan hangt vaak een prijskaartje. „We kunnen het inderdaad niet ontkennen, duurzame mode is duur”, zegt Merel Wildschut, blogger van het duurzamelifestyleblog De Groene Meisjes. „Maar het is maar net welke afweging je maakt. Ik heb bijvoorbeeld pas een jurkje gekocht van een lokale designer. Het kostte 160 euro, nou, dat vind ik best veel. Maar ik heb het jurkje heel bewust gekocht, weet dat ik het jarenlang kan dragen en dat ik het ook vaak zal dragen. Dat is dus een duurzame keuze.”

Wie wil beginnen met het creëren van een ‘eerlijke’ garderobe, kan eens kijken naar kleding van merken als Filippa K, Stella McCartney, het fairtradekledingmerk Nukuhiva van Floortje Dessing en de ecologische sneakers van het merk Veja, tippen Pilloni, Flipse en Wildschut. Maar er is een goedkopere manier om aan een duurzamere levensstijl te beginnen. „Begin allereerst eens met een halfjaar niets te kopen”, raadt stylist Pilloni aan. „Je zult zien hoeveel je nog in de kast hebt hangen wat nog prima te dragen is. En wie heeft eigenlijk bepaald dat we elk seizoen iets nieuws moeten kopen omdat de kleding van vorig seizoen alweer uit de mode is? Onzin. Schaf als het nodig is een paar duurzame basics aan, ga eens naar een tweedehandswinkel, leer combineren en ga op zoek naar je eigen stijl. Dan wordt het nooit saai.”

Tien kledingstukken

Ook Flipse vindt dat de gemiddelde Nederlander veel te veel in zijn kast heeft hangen. „Met de juiste tien kledingstukken kun je eindeloos combineren en elke dag stijlvol voor de dag komen.”

Op haar website nomode.nl is een filmpje van langer dan tien minuten te vinden waarin een model telkens weer een nieuwe outfit showt met steeds een van de tien kledingstukken. „Met wat leuke accessoires voorkom je dat het saai wordt. En trouwens, wie zegt dat iets saai is als je het vaker draagt? Dat idee heeft de kledingindustrie gecreëerd, maar die mindset moeten we veranderen.”

Je mindset veranderen, is gemakkelijker gezegd dan gedaan. „Een veelgehoord excuus van mensen die kopen bij een keten waarvan ze weten dat de kleding niet eerlijk is geproduceerd, luidt: „Ja, maar het hangt er toch al”, of: „Als ik het niet koop, koopt iemand anders het wel.” Tegen die mensen zou ik willen zeggen: Verbeter de wereld, begin bij jezelf”, aldus Pilloni. „Als je niet veel geld te besteden hebt, kies dan voor kwaliteit in plaats van kwantiteit. Iets wat langer meegaat is bij voorbaat al duurzamer.”

Standaardmaat

Volgens blogger Merel Wildschut is het een lange weg om mensen bewust te maken van het belang van duurzame mode, maar het gaat volgens haar wel langzaamaan de goede kant op. „Dat bedrijven als H&M komen met een Conscious-collectie en dat je je oude kleding kunt inruilen om te recyclen, zijn stapjes in de goede richting. Het zijn druppels op een gloeiende plaat, maar we moeten ergens beginnen.” Ze hoopt dat er steeds meer vraag naar duurzame kleding gaat komen, waardoor er meer fairfashionmerken komen of in ieder geval uitgebreidere collecties. „Omdat de vraag nu nog vrij klein is, is het voor merken niet rendabel om kleding in allerlei maten te maken. Als je een standaardmaat hebt, kun je prima slagen, maar anders kan het lastig worden.”

Verduurzaam je kledingkast

Wil je stoppen met het kopen van fast fashion en je garderobe verduurzamen? Begin dan eens met deze tips van Vanessa Pilloni, Marieke Flipse en Merel Wildschut.

• Koop allereerst een halfjaar niets.

• Ruim je kledingkast op en doe weg wat je echt niet meer past of niet meer leuk vindt. Als kleding nog goed is, kun je die naar een tweedehandskledingwinkel brengen, zodat iemand anders er nog plezier van heeft. Als het kledingstuk niet duurzaam was, wordt dit het alsnog door het een tweede leven te geven.

• Mocht je er na een halfjaar achter komen dat je echt nog kleding mist, kijk dan eens bij die tweedehandswinkel of er iets voor jou bij zit of koop iets van een duurzaam merk.

• Als de duurzame merken echt jouw maat niet hebben of simpelweg niet hebben wat je zoekt, kies dan voor kwaliteit in plaats van kwantiteit, want een kledingstuk dat jaren meegaat is altijd nog duurzamer dan iets wat na twee keer wassen eigenlijk al ‘op’ is.