Daarvoor waarschuwt bijzonder hoogleraar Paul Abels. Sinds september bekleedt hij de leerstoel sturing van en toezicht op veiligheidsdiensten. Vrijdag hield hij zijn oratie. Abels werkte ruim twintig jaar bij de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en de voorganger daarvan, de BVD.

De Nederlandse veiligheidsdiensten maakten tot nu toe zelf een inschatting over de ernst van die dreigingen - onder politieke verantwoordelijkheid van hun ministers. In de herziene Wiv (‘sleepwet’) veranderen de verhoudingen, concludeert Abels.

In de vernieuwde wet kunnen ministeries als Defensie, Binnenlandse Zaken en Veiligheid & Justitie bepalen naar welke dreigingen de AIVD en de MIVD moeten kijken en met welke intensiteit. Deze manier van werken zou zijn voortgekomen uit een behoefte bij de veiligheidsdiensten om de politiek medeverantwoordelijk te maken voor de moeilijke keuzes die zij moeten maken, zegt Abels.

Volgens de nieuwe hoogleraar kan het gebeuren dat departementen of ministers bepaalde informatie of conclusies liever niet van de inlichtingendiensten ontvangen. „Omdat ze dan zijn gedwongen iets te doen wat ze niet willen of omdat het bestaand beleid in de wielen zou rijden.”

Op 21 maart, de dag van de gemeenteraadsverkiezingen, mogen Nederlanders in een raadgevend referendum stemmen over de sleepwet.