„De koning is steeds meer een ‘bekende Nederlander’ geworden.” Volgens verschillende politieke partijen hoeft hij niet bijzonder beschermd te worden tegen belediging. Sterker nog, straf op majesteitsschennis heeft „ernstige gevolgen” voor de vrijheid van meningsuiting. Aldus de memorie van toelichting bij het initiatiefwetsvoorstel van D66-Kamerlid Verhoeven. De partijsite: „Waarom moet het beledigen van de Koning anders beoordeeld worden dan belediging van alle andere Nederlanders?”

Unieke positie

De Koninklijke Bond van Oranjeverenigingen is verwonderd over het voorstel. De koning is immers meer dan een BN’er. De leden van het Koninklijk Huis zijn de enige burgers in dit land die potentiële staatshoofden zijn. Vrijheid van meningsuiting hebben ze niet, omdat de ministers verantwoordelijk zijn voor hun gedrag.

Het koningschap zelf „is een functie waar geen mens om vragen zou”, sprak Beatrix destijds bij haar inhuldiging. De aanname dat de koning niet meer is dan een gemiddelde burger is simpelweg onjuist. Hun wieg of huwelijk bepaalde de toekomst van de leden van het Koninklijk Huis.

Geen probleem

Bovendien: voor welk probleem vormt dit wetsvoorstel een oplossing? In Nederland is er alle ruimte voor allerlei (grove) opmerkingen jegens het Koninklijk Huis. Zo werd activist Al-Jaberi in 2015 door het openbaar ministerie niet vervolgd voor een onsmakelijke uitspraak aan het adres van de koning. Weekblad Privé kopt anno 2018 ongehinderd de tekst: ”Feestbeest Máxima is terug”. Uitspraken die gemiddelde burgers ook niet over hun kapper zouden doen.

Feitelijk is er geen probleem. De afgelopen decennia heeft het wetsartikel maar enkele keren tot veroordeling geleid. Tussen 2000 en 2012 bijvoorbeeld nog niet eens eenmaal per jaar. En: republikeinse demonstranten krijgen doorgaans alle ruimte én bescherming. Het wetsvoorstel lijkt daarom vooral ”Prinzipienreiterei”.

De Raad van State reageerde onderkoeld: „De Afdeling (…) is van oordeel dat het voorstel (…) te ver doorschiet.

Gezond taalgebruik

Sterker nog, verruwing van het taalgebruik komt alom voor. Is dat niet het probleem? Denk aan de reaguurders op sociale media. Of aan asogedrag jegens mensen met een uniformberoep wanneer ze hun werk op straat doen. Is het geen tijd om juist op te komen voor mensen die werkzaam zijn in het publieke domein?

Zijne Majesteit koning Willem-Alexander verschaft vanwege zijn historische statuur, royale netwerk en langjarige opleiding aan de regering van ons koninkrijk wereldwijd kleur, allure en continuïteit. Vanwege zijn onpartijdige positie ontmoet en verbindt hij alle lagen van de bevolking. De Raad van State: „Juist in een tijd waarin visies (…) uiteenlopen, worden gemeenschappelijk beleefde waarden en normen belangrijker.”

De Oranjebond is er trots op hoe onze koning op een eigentijdse en gedragen manier invulling geeft aan zijn ambt. Daar past geen ongebreideld recht op beledigen bij.

Vol in de wind

Het wetsvoorstel gaat nog verder. Ook de verhoogde straf die daders nu nog kunnen krijgen na het belachelijk maken van ambulancemedewerkers, NS-conducteurs en gemeenteraadsleden staat op het punt te verdwijnen. Alles onder het mom dat deze beambten volgens Kamerlid Verhoeven „tegen een stootje moeten kunnen.”

Zo werkt dat niet. Publieke ambtsdragers staan vol in de wind om het algemeen belang te dienen. Robuust en vol overtuiging. In een snel opgewonden samenleving vangen vooral zij de eerste klappen op. Maak hen dan niet tot weerloze schuurpaal voor maatschappelijk ongenoegen, maar bescherm de ”street-level bureaucrats”.

Ondermijning en vuilsprekerij zijn er al genoeg. Bij een gezond maatschappelijk debat hoort gezond taalgebruik.

Aangifte

Tot slot dit. Nu kan het OM, zonder klacht van de koning zelf, tot vervolging van majesteitsschennis overgaan. Niet zonder reden, omdat het handelen van de koning gebonden is door de ministeriële verantwoordelijkheid. Ook dit zou volgens het wetsvoorstel moeten verdwijnen.

Doe dat niet. Laat het aan de rechtsgeleerden over wat er wel of niet betamelijk is. Het is toch niet de bedoeling dat koning Willem-Alexander voortaan zelf een afspraak maakt op het politiebureau aan de Haagse Patijnlaan om aangifte te doen van laster of smaad?

De auteur is burgemeester van Oudewater en voorzitter van de Koninklijke Bond van Oranjeverenigingen.