Berlijn: Waarom wenst een Duitser me „Mahlzeit” bij de koffie?
Met goed opletten bij de Duitse les op de middelbare school red je het niet over de grens. Dat blijkt in de praktijk wanneer Duitsers met allerlei begroetingen van buiten de boekjes op de proppen komen.
Mijn column over het vrolijke „Naaaaa?” leverde veel reacties op van lezers die eveneens merkten hoe ze met hun schoolduits in Duitsland met een mond vol tanden stonden.
Sommige lezers kwamen met nog zo’n Duitse term die bij menig Nederlander voor verwarring zorgt. Erg herkenbaar. Daarom neem ik u graag mee naar de dag en de plaats waarop een Duitser mij voor het eerst „Maaahlzeit!” toewenste.
Daarna zou het me nog vaak overkomen. De één roept het uitbundig, de ander gedecideerd, een volgende plichtmatig zoals de verkouden medemens in Duitsland van alle kanten „Gesundheit” krijgt toegewenst.
Op een ochtend, rond 10.30 uur, was ik geconcentreerd aan het werk achter mijn bureau en dronk daarbij een kop koffie. „Mahlzeit”, mompelde een langslopende Duitser. Ik was direct in verwarring. Had hij het tegen mij? Bedoelde hij: „Eet smakelijk”? Maar het was nog midden op de ochtend en ik was aantoonbaar niet aan het eten.
Ik liet de taalverwarring voor wat het was, maar een paar dagen later overkwam het me weer. Dit keer besloot ik navraag te doen. „Ik zei gewoon hallo”, verklaarde de groetende persoon. „Zo zeggen we dat hier.”
Toch is de uitdrukking „Mahlzeit” als groet omstreden. Dat veel Duitsers de groet ook raar vinden, blijkt bijvoorbeeld uit een recente brief in de vragenrubriek van de krant Der Tagesspiegel: „Wanneer mijn collega’s voor de middaglunch het kantoor verlaten, zeggen ze gedag met de groet „Mahlzeit”. Mij bevalt dit woord niet, en dus antwoord ik vaak met „Guten Appetit” (eet smakelijk), wat ik echter ook niet vind passen. Want niet alle collega’s gaan daadwerkelijk iets eten. Welke alternatieven zijn er?”
De briefschrijfster krijgt als antwoord dat de groet hardnekkig in stand wordt gehouden, hoewel het gebruik ervan afneemt. Terecht, wat de krant betreft. „Het is al helemaal raar als iemand je Mahlzeit toewenst wanneer je voor de lunch even je handen staat te wassen bij de toiletten.” Hetgeen naar verluidt daadwerkelijk is voorgekomen.
Gelukkig volgt in de krant ook de uitleg van de groet. „Mahlzeit” blijkt een afkorting van het vroeger gebruikelijke „Gesegnete Mahlzeit”. En die laatste groet is weer een ingekort tafelgebed waarbij om een zegen voor het eten wordt gevraagd.
Het geseculariseerde „Mahlzeit” is volgens publicist Gero von Randow ontstaan in het leger, schrijft hij in de krant Die Zeit. „En op kantoor evolueerde het tot een groet rond de middagpauze, omdat eten en werken op dat moment vaak samengaan.”
Gelukkig wordt er in Duitsland ook nagedacht over alternatieven voor de groet, zoals „Angenehme Mittagspause.” Maar ook die groet is omstreden. Want het mag dan vriendelijk klinken, je kunt er volgens criticasters een negatieve ondertoon in horen. Want „veel mensen zijn er trots op nauwelijks middagpauze te nemen”, aldus Der Tagesspiegel. De krant adviseert „Schöne Mittagszeit” als meest neutrale optie.
Persoonlijk vind ik dat veel te ingewikkeld, dus waarschijnlijk zeg ik de volgende keer gewoon „hallo”.