Moderne beeldenstorm wordt beheerst door emotie

Anders dan de Beeldenstorm zoals Nederlanders die –hopelijk– uit de geschiedenisboekjes kennen, gaat het nu niet om beelden van heiligen uit de christelijke traditie, maar om mensen die een rol hebben gespeeld in de vaderlandse geschiedenis. Zij werden op een voetstuk geplaatst vanwege hun opmerkelijke daden. Echter, door een nieuw oordeel over de geschiedenis is er (meer) kritiek op hun prestaties, waardoor ze figuurlijk van hun voetstuk vallen en vervolgens soms letterlijk van hun sokkel worden getrokken.

De moderne beeldenstorm heeft in een belangrijk aantal gevallen te maken met de actuele aandacht voor het slavernijverleden. Daardoor is een figuur als Jan Pietersz. Coen, de roemruchte gouverneur-generaal van de Indische bezittingen uit de eerste helft van de zeventiende eeuw, in een ronduit negatief daglicht komen te staan. Zichtbare herinneringen aan hem staan ter discussie.

Deze week meldden de media dat de directie van het Mauritshuis in Den Haag het borstbeeld van graaf Johan Maurits van Nassau-Siegen, de naamgever van het museum, heeft weggehaald vanwege zijn betrokkenheid bij de slavenhandel. Hoewel er allerlei vragen zijn te stellen bij deze besluiten zou men nog kunnen zeggen dat Coen en Johan Maurits inderdaad anders omgingen met niet-blanken dan wat heden ten dage normaal wordt gevonden.

Dat ligt echt anders met Peerke Donders, de rooms-katholieke pater die zich in de 19e eeuw ontfermde over lepralijders in Suriname. Negentig jaar geleden werd er in de stad Tilburg een standbeeld voor hem opgericht om daarmee het werk dat hij onder uitgestotenen deed in herinnering te houden. Nu gaan er luide stemmen op om het standbeeld te verwijderen. Waarom? Omdat hij als blanke geestelijke zijn handen legde op het hoofd van een knielende man met kroeshaar. Dat is imperialisme en discriminatie, roepen mensen die niet gehinderd worden door veel kennis van zaken. Terwijl Donders met zijn blote handen het hoofd aanraakte van een mens die vanwege zijn ziekte doorgaans gemeden werd.

De moderne beeldenstormers zouden eerst eens de feiten onder ogen moeten zien alvorens ze emotioneel oproepen tot het weghalen van beelden. Daarnaast moet ieder beseffen dat men beelden wel kan weghalen, maar dat het verleden uiteindelijk niet valt uit te wissen. Dat geldt voor heldendaden, dat geldt ook voor fouten. Standbeelden weghalen en doen alsof dat verleden er dus niet was, heeft meestal niets opgeleverd. Wie de geschiedenis naar zijn hand zet, lost niets op.

Moderne beeldenstorm wordt beheerst door emotie

Opinie

RD.nl in uw mailbox?