Zelf wist Hennis het al voor het weekend. Ze ging de handdoek in de ring werpen. Een zo vernietigend oordeel als het vorige week verschenen rapport van de OVV (Onderzoeksraad voor Veiligheid) velde over het mortierongeluk in Mali liet haar geen andere keuze. Het voorval waarbij twee Nederlandse militairen omkwamen, was geen incident, toonde de OVV helder aan. Het was onderdeel van structurele fouten in het defensieapparaat. Hennis kreeg in het rapport klap op klap. „De dood van de twee militairen had voorkomen kunnen worden als defensie gehandeld had volgens de eigen regels.” Pats. „Defensie heeft de veiligheid van de eigen mensen ondergeschikt gemaakt aan de wens mee te blijven doen aan internationale missies.” Pats.

Fier

Dat de bewindsvrouw ging opstappen, zoemde al voor aanvang van het Kamerdebat, dinsdagmiddag om 15.45 uur, over het Binnenhof. Toch duurde het nog ruim vijf uur voor het hoge woord er bij haar uitkwam: „Op verschillende momenten zijn de veiligheidsrisico’s onvoldoende onderkend en afgewogen. Dat is onverteerbaar en hiervoor ben ik politiek verantwoordelijk. Die verantwoordelijkheid neem ik. Ik neem die ten volle. Ik stop als minister van Defensie.”

Tot die tijd had Hennis zich fier verdedigd, balancerend tussen een volmondig erkennen dat de OVV gelijk heeft en er onvergeeflijke fouten zijn gemaakt én een bevlogen verdedigen van de defensieorganisatie. Jawel, rond de aankoop van de bewuste mortiergranaten en de veiligheidschecks was van alles misgegaan. „Daar loop ik niet voor weg.” Maar anderzijds: „15.000 granaten uit diezelfde partij functioneerden wél probleemloos.” En zeker, de medische kliniek in Mali voldeed niet geheel aan de eisen, maar: „Er zijn daar wel levensreddende handelingen verricht.”

Hoe meer de bewindsvrouw afdaalde in details en hoe meer beargumenteerde nuanceringen zij plaatste bij de conclusies van de OVV, hoe minder grip de Kamer op haar kreeg. Terwijl haar VVD-partijgenoot Ten Broeke haar geen enkele maal te hulp schoot, raakten niet alleen SP, GroenLinks en PVV, maar ook de nieuwe coalitiepartners CDA, D66 en ChristenUnie steeds geïrriteerder. Wat kregen ze nu?! Hoorden ze hier een minister die, door continu (aldus Hennis) „de context” te schetsen „waarbinnen het menselijk handelen bij defensie heeft plaatsgevonden” zich onder haar verantwoordelijkheid probeerde uit te draaien en die (aldus de Kamer) „de ongelooflijke opeenstapeling van fouten” probeerde te verzachten?

Strijdend

Maar Hennis gaf geen krimp. Ze hadden hier met elkaar toch zeker een „open debat”? En zij hoefde toch niet bij voorbaat álle conclusies van de OVV na te wauwelen, maar mocht daar toch gewoon haar eigen kanttekeningen bij plaatsen?

Het debat werd op deze wijze een merkwaardige vertoning. Ging de minister het dan toch nog redden?

Toch was dat natuurlijk slechts schijn. Hennis kón zich niet ontworstelen aan de snoeiharde kern van het OVV-rapport. Ze wist dat en had haar besluit tot aftreden allang genomen. Haar krachtige verdediging op onderdelen was niet bedoeld om het totaalbeeld, namelijk dat van een volledig falende defensieorganisatie onder háár leiding, weg te poetsen.

Maar ze wilde strijdend ten onder gaan, knokkend voor haar organisatie tot het bittere einde. Ze wilde, net als in januari justitieminister Van der Steur, op een nette manier uit de Trêveszaal vertrekken, door verantwoording af te leggen op de plaats waar dat behoort: in de Kamer.

Tot dan uiteindelijk, om 21.15 uur, het doek viel. Hennis struikelde, net voor zij met Rutte II de finish leek te bereiken. „Voorzitter, het stopt hier vandaag. Ik dank u voor de samenwerking.”