Licht nerveus nemen ze plaats achter het stuur. Of stijf van de pillen. Rondje rijden, rijexamen doen. De helft van de kandidaten die voor de eerste keer praktijkexamen afleggen, slaagt er echter niet in de felbegeerde, roze rijbewijspas te bemachtigen, zo blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR).

Kandidaten beheersen hun voertuig niet. Of kunnen niet schakelen. Of slagen er onvoldoende in de verkeersregels toe te passen. „Ze zijn vaak niet goed voorbereid”, constateert CBR-woordvoerder Nathalie Dingeldein. „Ze laten zien geen goede bestuurder te zijn.”

Dergelijke weggebruikers in spe vormen een gevaar voor zichzelf en anderen. Een kandidaat heeft gemiddeld 38,38 uur rijles nodig om te slagen voor zijn examen, leert CBR-onderzoek. Maar lang niet iedereen steekt zo veel tijd in de voorbereiding.

De drie brancheorganisaties van rijscholen, de Vereniging Rijschool Belang (VRB, 600 leden), de Bovag (500 leden) en de Federatie Autorijschool Management (FAM, 30 leden, grotere rijscholen), maken zich grote zorgen over het niveau van examenkandidaten én rijinstructeurs.

Rammelend

„De rijopleiding rammelt”, verklaart VRB-voorzitter Peter van Neck. Hij signaleert verschillende oorzaken van de slechte scores: „Het niveau van de opleidingen tot rijinstructeur is sterk teruggelopen, terwijl Nederland te veel rijscholen telt. De concurrentie is moordend.”

Een rijinstructeur moet, na het volgen van een cursus, examen afleggen bij het IBKI, het instituut voor examinering en certificering in de mobiliteitsbranche. Daarbij hoort een stage van pakweg 40 uur: 5 uur achterin, 35 uur voorin. Te weinig, vindt Van Neck. „Wij krijgen stagiairs die nog totaal niets kunnen.”

Toch schieten rijscholen als paddenstoelen uit de grond. Nederland telde vijf jaar geleden zo’n 5000 rijscholen, op dit moment schommelt het aantal rond de 8000. „Een rijschoolhouder heeft 25 tot 40 kandidaten nodig om een beetje z’n boterham te kunnen verdienen. We zien echter veel rijscholen met één of twee leerlingen.”

Volgens Van Neck lijkt het erop dat er veel „beunhazen” actief zijn, die de rijopleiding er even bij doen. De VRB-voorzitter pleit voor het aanpakken van deze „cowboys” op de weg. „Het geven van een gedegen rijopleiding is een vak, een ambacht, met als doel veilig autorijden. Dat doe je er niet even bij.” Soms vragen examinatoren „gevarengeld” na het afnemen van een praktijkexamen. „Met een lach, maar toch.”

Druk

Bovendien sturen steeds meer rijscholen hun kandidaten, onder druk van bijvoorbeeld ouders, veel te vroeg naar het examen, stelt Van Neck. „Honderden.” Hij ziet het aantal ook stijgen. „Bizar. Veel kandidaten zijn er totaal niet klaar voor.” Het slagingspercentage van dergelijke rijscholen komt vaak niet boven de 20 uit.

Consumenten kijken vaak alleen naar de prijs voor een rijopleiding. „De klant wil snel én goedkoop”, benadrukt Van Neck. „Snel en goedkoop is een verkeerde combinatie. Een stunttarief van 300 euro voor opleiding en examen kan gewoonweg niet. Consumenten denken dat helaas vaak wel.” Het CBR vraagt 100 euro voor examendeelname.

De drie brancheorganisaties VRB, Bovag en FAM hebben vorig jaar een brandbrief gestuurd naar verkeersminister Schultz. Daarin gaven zij aan dat het niveau van de opleidingen tot rijinstructeur fors omhoog moet én dat de verplichte stage flink langer moet gaan duren. Aanleiding voor de noodkreet is de nieuwe Wet rijonderricht motorrijtuigen (WRM), die eind volgende maand in de Tweede Kamer behandeld zou moeten worden.

Belabberd

De belabberde examenresultaten zijn niet helemaal nieuw. Het CBR registreert al jaren een slagingspercentage van pakweg 50. Soms ietsje meer, soms ietsje minder. „Ik zit al 38 jaar in het vak, het is nooit anders geweest”, zegt Van Neck. Het is in zijn optiek wel hoog tijd om het tij te keren.

CBR-woordvoerder Dingeldein verbaast zich erover dat consumenten de lage slagingsresultaten blijkbaar pikken en gewoon de eerste de beste rijschool om de hoek kiezen. „Geen enkele ouder accepteert toch een slagingskans van 50 procent van een school?”

Ouders en examenkandidaten doen er goed aan zich beter te verdiepen in rijopleidingen. Daarom starten CBR en brancheorganisaties een voorlichtingscampagne. „Beter beslagen ten ijs komen om een verantwoorde keus te maken”, adviseert Dingeldein. „De verschillen tussen rijscholen zijn groot.” Het CBR houdt op zijn website het slagingspercentage per individuele rijschool bij. Zwart op wit.

Het CBR examineert –„streng, maar rechtvaardig”– alleen op grond van feiten. „Daar zijn wij voor.” Ook voor het CBR is het lage slagingspercentage vervelend. „Voor onze examinatoren is het natuurlijk veel aardiger om aan het eind van de examenrit iemand te kunnen feliciteren.”

Wegwijs in rijopleidingen

Het kost een examenkandidaat gemiddeld 38,38 lesuren en ruim 2300 euro om zijn autorijbewijs te halen. Inclusief examenkosten, gezondheidsverklaring, pasfoto’s en het rijbewijsdocument.

Het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) heeft deze cijfers dit voorjaar berekend op grond van onderzoek onder pakweg 7000 kandidaten. De onderlinge verschillen tussen rijscholen en rijopleiding blijken groot te zijn.

Het CBR en de brancheverenigingen van rijschoolhouders (de Vereniging Rijschool Belang, de Bovag en de Federatie Autorijschool Management) starten daarom eind deze maand een campagne op sociale media om consumenten wegwijs te maken.

Wie op Google, Facebook of Instagram woorden als rijles, rijexamen en rijbewijs intikt, krijgt praktische tips op een speciale miniwebsite van CBR en rijschoolorganisaties. De informatie moet examenkandidaten duidelijkheid geven en op hun gemak stellen. De campagne geeft antwoord op vragen als: Wat is een goede rijschool? Hoeveel kost het halen van het rijbewijs? Hoeveel rijlessen heb ik nodig? Wanneer ben ik klaar voor mijn rijexamen?

Tips voor het rijexamen

Tien tips en één bonustip voor examenkandidaten die zich grondig willen voorbereiden op hun afrijden.

Tip 1: Slaap genoeg. Plan op de avond voor het rijexamen zo min mogelijk. Doe iets ontspannends. Zorg dat je voor het rijexamen minimaal acht uur slaapt. Dat levert een uitgerust gevoel op achter het stuur.

Tip 2: Plan slim. De ideale tijd voor het examen is 10.00 uur. Na de spits is de kans op slagen groter. Tijdens spitsuren is het drukker en is de kans op fouten groter. Bovendien zit je niet de hele dag te stressen als je ’s morgens examen doet.

Tip 3: Eet goed. Kies voor een uitgebreid ontbijt met langzame koolhydraten, vitaminen en mineralen. Daarmee krijgen hersenen de perfecte brandstof. Vers fruit, bruin brood, yoghurt met muesli of Brinta.

Tip 4: Plan een rijles. Neem vlak voor het examen nog een rijles. Om warm te draaien. Achter het stuur kun je de spanning langzamerhand kwijtraken. De slagingskans neemt toe.

Tip 5: Drink koffie. Neem vlak voor het examen een kopje koffie. De cafeïne zorgt voor een oppeppertje. Drink niet een hele mok; voorkom dat je zit te stuiteren achter het stuur of halverwege het examen naar het toilet moet.

Tip 6: Eet een banaan. Eet een banaan bij de koffie. Misschien niet helemaal een logische combinatie, maar een banaan bevat veel kalium. Kalium helpt om bij stress de hartslag te normaliseren.

Tip 7: Blijf kalm. Probeer niet te veel te denken aan de gevolgen van niet slagen. Maak gewoon een autorit, zoals altijd. Probeer kalm en rustig te blijven.

Tip 8: Doe voorzichtig. Veiligheid is prioriteit één. De kandidaat moet laten zien dat hij de situatie onder controle heeft. Niet net nog even over het zebrapad scheuren; laat voetgangers netjes oversteken.

Tip 9: Overdrijf niet. Rijd niet te defensief, bijvoorbeeld langzamer dan de toegestane snelheid. Op een 80 kilometerweg gewoon 80 km/uur rijden. Niet te lang wachten bij een rotonde.

Tip 10: Sta fouten toe. Slaat de motor af bij het eerste kruispunt of lukt een speciale verrichting niet in één keer? Geen probleem. Fouten maken mag tijdens je rijexamen. Blijf positief.

Bonustip: Vergeet je fouten niet! Onthoud fouten of bepaalde wegsituaties. Na afloop kan een examinator ernaar vragen. Geeft de kandidaat een bevredigende verklaring voor zijn rijgedrag, dan kan hij alsnog slagen.

Bron: iQdrive