Bewapende mariniers en marechaussees patrouilleren in groepjes door de straten op het zwaargehavende Sint-Maarten. De manschappen hebben op vitale plaatsen controleposten ingericht om een oogje in het zeil te houden.

Het is niet ongevaarlijk op het eiland. Op verschillende plaatsen doen zich ongeregeldheden voor. Winkels worden geplunderd, opslagplaatsen leeggeroofd. Hier en daar zouden bendes –gewapend met machetes, knuppels en geweren– actief zijn.

De sfeer was donderdagnacht grimmig, erkent de Commandant der Zeemacht in het Caraïbisch gebied, Peter Jan de Vin. „Bij een plundering is een schot gelost.” Waarschijnlijk niet gericht, maar toch. De Vin heeft er, gestationeerd op Curaçao, geen zicht op of er criminelen achter de plunderingen zitten of burgers die het ontbreekt aan de eerste levensbehoeften.

Voor de hoogste Nederlandse militair in de West heeft herstel van de openbare orde absolute prioriteit. „We moeten manschappen erg zichtbaar op straat inzetten en uitstralen dat we de situatie onder controle hebben.”

Kleine stapjes

Het Nederlandse detachement op Sint Maarten maakt „voorzichtige stapjes” bij het herstel van de openbare orde en veiligheid. Goed nieuws op zich, vindt De Vin, maar het kan hem niet snel genoeg gaan. „Het liefst zou ik op elke hoek van de straat een agent neerzetten.” Onhaalbaar, realiseert de generaal –één ster– zich. „Dat kan nergens. Ook op Sint-Maarten niet.”

Op het Caraïbische eiland zijn nu 200 militairen actief, op korte termijn moeten dat er 350 worden. Uit Aruba en Curaçao zijn vrijdag veertig agenten overgekomen, vandaag zouden honderd extra mariniers arriveren. In Nederland maken nog meer militairen zich gereed voor vertrek naar Sint-Maarten.

Groot probleem is het ontbreken van adequaat optredend gezag. De lokale overheid beschikt door de ontwrichtende kracht van Irma niet meer over functionerende communicatiemiddelen. Daardoor komt alles maar moeizaam op gang. „Even een appje sturen lukt nog niet”, vertelt De Vin. „Ministers moeten elkaar fysiek opzoeken voor overleg.”

Zo’n 70 procent van de infrastructuur is vernield. Een compleet overzicht van de situatie op Sint-Maarten ontbreekt nog altijd. Genisten proberen een inventarisatie te maken van de schade aan bijvoorbeeld waterfabrieken en elektriciteitscentrales.

Grote zorgen

De Commandant der Zeemacht maakt zich „grote zorgen” over de orkaan Jose –categorie 4– die op dit moment afkoerst op de regio. De eilandbewoners zijn immers nog maar net bijgekomen van de vernietigende kracht van orkaan Irma.

De infrastructuur op het eiland is grotendeels vernield. De Vin vreest dat de nieuwe orkaan de nog resterende infrastructuur compleet zal verwoesten. Ook de veiligheid voor eilandbewoners, ordehandhavers en hulpverleners baart hem zorgen. „Overal op straat ligt veel rommel. Orkaanwind blaast die dan als projectielen rond.”

Een nieuwe storm betekent bovendien een vertraging in de wederopbouw van het eiland. „Voor de aanvoer van mensen en materieel is dit erg hinderlijk.” Bovendien dreigt de situatie zich te herhalen. Een veilig heenkomen zoeken in schuilkelders, wachten tot de storm gaat liggen, om daarna weer van vooraf aan in actie te komen. „Ik hoop niet dat zich nog een derde orkaan aandient.”

Hier en daar klinkt kritiek dat de autoriteiten de orkaan Irma vooraf hebben onderschat. Commandant De Vin deelt die mening niet. „We hebben extra mensen en middelen ingezet en militairen geherpositioneerd.”

Hij wijst er verder op dat veel orkanen in de categorie 1 of 2 het Caraïbisch gebied passeren zonder al te veel problemen te veroorzaken. „Groeit een orkaan uit tot zwaardere categorieën, dan verstrijkt de tijd en rest niet anders dan af te wachten. Er is zeker geen verkeerde inschatting gemaakt.”