Sinds de couppoging van 15 juli 2016 is er in Turkije veel veranderd. Het afgelopen jaar waren er berichten over politieke zuiveringen, over media die opgeheven werden, over tienduizenden mensen –journalisten, ambtenaren en legerfunctionarissen– die gearresteerd of ontslagen werden. En president Erdogans positie is sindsdien alleen maar sterker geworden.

Heeft dat alles gevolgen gehad voor de positie van christenen? Is het terecht dat CDA-Kamerlid Van Helvert onlangs sprak van een toenemende repressie en christenvervolging in Turkije, toen hij Kamervragen stelde over de onteigening van zo’n vijftig Aramese kerken, kloosters en begraafplaatsen?

Buitenlandse spionnen

Ds. Ouwehand, directeur van zendingsorganisatie GZB in de Protestantse Kerk in Nederland: „Ik weet niet of je dat meteen christenvervolging moet noemen. Het is wel waar dat de situatie voor christenen niet bijzonder gunstig is in Turkije. Christenen zijn daar tweederangsburgers. Maar dat waren ze ook al vóór de coup.”

Het is niet zo dat er het laatste jaar extra christenen ontslagen of gearresteerd zijn, aldus de predikant. „Sowieso was het voor christenen altijd al moeilijk om een positie te bekleden in een staatsorganisatie – en omdat ze daar niet werkten, konden ze dus ook niet ontslagen worden.”

Worden christelijke activiteiten dan niet gezien als ondermijnend voor de staatsveiligheid? Dat gebeurt zeker wel, erkent ds. Ouwehand. „Christenen in Turkije leven in een islamitische omgeving. Vooral protestanten worden nogal eens als buitenlandse spionnen beschouwd. Dat soort volksverhalen en complottheorieën kom je overal in Turkije tegen. Tegelijkertijd heb ik niet gehoord dat er op grote schaal westerse zendelingen uitgezet worden. We kunnen gewoon onze activiteiten voortzetten.”

Eigendomsrecht

Met onteigende kerkgebouwen hebben protestanten niet zo gauw te maken, denkt ds. Ouwehand. „Protestantse gemeenten hebben nauwelijks eigen bezit. Waar er sprake is van onteigening, gaat het vaak om oude kerken, die formeel nog het eigendom zijn van bijvoorbeeld de Syrisch- of Armeens-Orthodoxe Kerk. Waar bijna geen gelovigen meer zijn, neemt de druk op het eigendomsrecht toe.”

Het is dus van belang om genuanceerd te zijn, benadrukt de GZB-directeur. „Ik wil zeker niet beweren dat de situatie er beter op wordt. Maar het is ook niet rechtvaardig om een eenzijdig verhaal te vertellen.”

Eerlijk proces

Zo hoorde ds. Ouwehand pas van een predikant die beschuldigd werd van communisme. „Hij was aanvankelijk uitgeweken naar Griekenland, maar onlangs teruggekeerd naar Turkije om daar zijn proces af te wachten. Deze predikant heeft een eerlijk proces gehad en is vrijgesproken. Dat hadden we niet verwacht, maar ook dat kan gebeuren.”

Een jaar na couppoging: verdeeldheid

ANKARA (ANP). Turkije herdenkt dit weekend dat een jaar geleden militairen een mislukte poging tot staatsgreep deden. Er vielen zeker 240 doden en 2200 gewonden. De Turkse democratie heeft blijvende schade opgelopen. Het land is diep verdeeld tussen voor- en tegenstanders van president Erdogan. De coup leidde tot tienduizenden arrestaties. Eerst van figuren die volgens de regering achter de staatsgreep zaten en vervolgens van allerlei mensen die het mogelijk niet eens zijn met Erdogan. Er zitten nog zeker 50.000 mensen vast.

Hoogtepunt van de herdenking van de mislukte coup is een toespraak van Erdogan, komende nacht in het parlement.