„Ik ben Braks en dat is landbouw.” Korter en krachtiger dan dat kon hij zichzelf niet typeren. Braks werd op 23 mei 1933 geboren in Odiliapeel. De boerenzoon werd een symbool voor de emancipatie van de arme, vooroorlogse Brabantse plattelandsbevolking. Naast het werk op het ouderlijk bedrijf leerde hij door. In 1965 studeerde hij af in Wageningen als landbouwkundig ingenieur.

Hij werkte zich op van landbouwattaché in Brussel tot Kamerlid (in 1977) en minister van Landbouw en Visserij (1980-1990).

Oud-SGP-fractieleider Van der Vlies zei woensdag dat de „bourgondiër” Braks „als boerenzoon heel goed wist wat er in de sector speelde. Nationaal en Europees.” En daardoor „sprak met gezag.”

Braks bleek de juiste man op de juiste plaats op het juiste moment. Want precies in de jaren dat hij bewindsman was, kwamen voor de agrarische sector na decennia van onstuimige groei de grenzen in zicht. Braks moest de sector tot een omslag dwingen en op drie punten het beleid laten kantelen: productiebeheersing via bijvoorbeeld het melkquotum en de superheffing, landbouw en natuurbeheer integreren en milieuvervuiling aanpakken, onder andere door de mestproductie in te dammen.

Dat stuitte op veel verzet in de sector, maar Braks zette door. En kwam er mee weg. Boeren accepteerden zijn beleid – juist omdat hun man, die altijd voor hen op de bres stond, er mee kwam.

In september 1990 echter dreigde regeringspartij PvdA het vertrouwen in Braks op te zeggen omdat hij niet hard genoeg zou hebben opgetreden tegen visfraude. Braks hield daarop de eer aan zichzelf en stapte op.

Tegen Terdege zei Braks naderhand dat het „vrije vissen de Urkers in de genen zat. Ze mochten Braks wel, maar konden de vis die voor hun boeg zwom, toch niet laten zwemmen.” Hij stelde „enorm veel sympathie” te hebben voor hen. „Maar er is geen enkel excuus voor hun gedrag. En ik ben er het politieke slachtoffer van geworden.”

Pim Visser van belangenorganisatie VisNed ziet het, zei hij woensdag, „nog steeds als een smet op het blazoen van de visserij dat een zeer capabele minister op dit dossier het veld moest ruimen.”

Spijtige bijkomstigheid voor Braks was dat hij hierna niet meer in aanmerking kwam voor een hoge internationale landbouwfunctie, bijvoorbeeld in Brussel. En dat terwijl hij altijd een fervent pleitbezorger van Europese samenwerking is geweest.

Na zijn ministerschap was Braks voorzitter van omroepvereniging KRO. Van 1991 tot 2003 was hij senator, de laatste twee jaar tevens Kamervoorzitter.

Braks liet zich in persoonlijke gesprekken, zeker rond het overlijden van zijn eerste vrouw, „regelmatig in zijn hart kijken”, herinnert Van der Vlies zich. „Hij was een laagdrempelige, makkelijk te benaderen en tere man.” In geestelijk opzicht „was hij echt gevoelig voor zijn afhankelijkheid van de Heere.”

De roomse Braks verzette zich als minister tevergeefs tegen de legalisering van abortus provocatus. Zich als politicus openlijk beroepen op de Bijbel deed hij liever niet. „Ik wil daar niet te veel aan refereren, want dat is pretentieus. Ik vind daden belangrijker dan al die woorden.”

Braks noemde zich een rooms-katholiek in vooral culturele zin. „Het gaat mij om het patroon van waarden en normen dat daarmee samenhangt. Leerstellingen zijn aan mij niet zozeer besteed.”

In een hiernamaals geloofde hij niet. „Dat bestaat bij mij niet. Het leven is eindig. Maar iedereen blijft in de herinnering nog even voortleven.”

Braks laat zijn tweede vrouw en vijf kinderen achter.

Lees ook:

Braks: de minister die altijd boer bleef (RD.nl, 12-07-2017)

Buma: Braks heeft enorme bijdrage geleverd (RD.nl, 12-07-2017)

Oud-minister Braks (1933-2017): symbool voor emancipatie arme plattelandsbevolking (RD.nl, 12-07-2017)

Oud-minister Gerrit Braks (84) overleden (RD.nl, 12-07-2017)

Gerrit Braks: Landbouwminister worden was droom (RD.nl, 06-12-2013)

IJzeren discipline en een spartaans dieet : Nieuwe senaatsvoorzitter Gerrit Braks: Ik proef dat veel mensen mij dit gunnen (Reformatorisch Dagblad, 12-10-2001)

Sympathie voor Urkers - interview met Gerrit Braks (Terdege, 18-02-2009)

Emancipatie van een boerenjongen : Hans Siemes schrijft ode aan oud-landbouwminister Braks (Reformatorisch Dagblad, 22-10-2008)

Braks wordt nieuwe voorzitter van KRO : Ex-minister wil vasthouden aan identiteit (Reformatorisch Dagblad, 31-12-1990)

Vis werd door Braks duur betaald : Boerenzoon uit Odiliapeel na roemruchte carrière terug bij af (Reformatorisch Dagblad, 22-09-1990)

Minister Braks spreekt nog altijd de klare taal van boeren en vissers : van boerenzoon in Odiliapeel tot dienaar van de Kroon (Reformatorisch Dagblad, 19-07-1988)

Ir. Gerrit Braks (CDA) keert na een onderbreking van ruim een jaar terug als minister van Landbouw en visserij (Reformatorisch Dagblad, 04-11-1982)