Mewa, die met zijn kantoor tientallen nabestaanden van MH17-slachtoffers bijstaat, staat vooralsnog niet te juichen bij de beslissing om verdachten in Nederland voor de rechter dagen. Hij hoopt dat het onderzoeksteam JIT, waarin Maleisië, Oekraïne, Australië, België en Nederland samenwerken, juridische complicaties helder voor ogen heeft.

Premier Rutte zei woensdagmorgen dat het proces een zaak van lange adem is. „Stap voor stap worden er vorderingen gemaakt.”

Een van de vragen is of justitie buitenlanders kan vervolgen voor de dood van buitenlandse MH17-passagiers, schetst advocaat Mewa. „Het gros van de inzittenden in het boven Oekraïne neergehaalde vliegtuig is van Nederlandse afkomst. Maar er waren ook passagiers uit landen zoals Australië en Maleisië. Het zou voor nabestaanden treurig zijn als justitie die zaken zou moeten laten liggen.”

Spannende vraag voor Mewa is ook welke juridische aanklacht verdachten aan de broek zullen krijgen. „Een scenario is dat de mensen die de Bukraket in Oekraïne afschoten niet doorhadden dat hun doelwit een passagierstoestel was.

De vraag is of MH17-verdachten kunnen worden vervolgd op basis van oorlogsrecht. Mogelijk is dat ze uiteindelijk niet worden veroordeeld voor moord, maar voor het juridisch minder zware misdrijf doodslag. Dan bestaat de kans dat mensen hooguit vijftien jaar cel krijgen. Dat zal voor veel nabestaanden een hard gelag zijn.”

Benieuwd is Mewa ook naar antwoorden rond vragen over de rechten van nabestaanden. „De Nederlandse wet kent slachtoffers spreekrecht toe. Maar hoeveel mensen krijgen die gelegenheid? Er zijn immers honderden nabestaanden. Het is haast niet doenlijk die allemaal hun woordje te laten doen. In ieder geval is het van grote waarde dat veel familieleden de kans krijgen hun hart te luchten. Dat is goed voor de verwerking van het drama.”

Stel dat zo’n megaproces wordt gehouden in Kamp Zeist. Vindt u dat familieleden kosten voor hotelovernachtingen vergoed moeten krijgen?

„De Nederlandse wet verplicht dat niet. Lastig is ook om te bepalen wie precies zo’n vergoeding zou moeten krijgen. Toch zou ik willen pleiten voor zo’n vergoeding.

Laten de autoriteiten ruimhartig zijn, ook met het oog op uitkeringen rond nog niet vergoede uitvaartkosten.”

Justitie heeft in het buitenland heeft een goede naam. Voordeel ?

„Feit is dat Nederland internationaal gezien relatief milde straffen oplegt. Daar zullen veel nabestaanden niet zo blij mee zijn. Belangrijk is dat er te zijner tijd aanwijsbare verdachten in beeld zijn en ter verantwoording worden geroepen. Of ze nu wel of niet in de cel belanden, voor nabestaanden is het belangrijk dat ze weten wie die Bukraket afvuurde en wie de opdracht gaf. Dan kunnen mensen het boek hopelijk afsluiten.”

Mr. dr. R. Robroek, docent strafrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen, denkt dat berechting van MH17-verdachten heel wat voeten in de aarde zal hebben. „Het ligt niet voor de hand dat bijvoorbeeld Russische of Oekraïense verdachten vrijwillig naar Nederland komen.” Berechting is echter ook in afwezigheid van verdachten mogelijk, stelt hij. „Waarheidsvinding en de belangen van nabestaanden kunnen dat rechtvaardigen.”

Hoewel verdachten het mogelijk eigenlijk gemunt hadden op een militair vliegtuig en hun raket per abuis afvuurden op een passagierstoestel, is veroordeling voor moord toch mogelijk, denkt hij. „Duidelijk lijkt dat de verdachten er in ieder geval opuit waren bewust mensen te doden. De kwestie ligt ingewikkeld.”