Column: Drumt Bach of bacht de drummer?
Er was een tijd dat je het als gereformeerde niet in je hoofd haalde om een brood te kopen bij de rooms-katholieke bakker op de hoek. Met overtuiging liep je een paar straten om voor brood uit eigen kring.
Je kinderen stuurde je naar de gereformeerde scouting, waar gereformeerde padvindertjes gereformeerde liedjes zongen, gereformeerde vuurtjes stookten en gereformeerde knopen leerden leggen. Evenzo stemde een katholiek niet af op de liberale AVRO, maar op de eigen KRO. Strikt verzuilde radio-omroepen bedienden Nederland met een onderscheiden programmering.
De illustrator Johan Braakensiek husselde de intenties van de verzuilde omroepen voor alle duidelijkheid eens flink door elkaar. Hij publiceerde in 1931 in de Groene Amsterdammer een cartoon onder de titel ”Holland-België door de K.R.O. en de Mattheus-Passion door de A.V.R.O. uitgezonden”. Een stemmig geklede pastoor stopt vol afgrijzen zijn oren toe terwijl uit de radio de voetbalhit ”Hup Holland” schalt. Het onderschrift is even hilarisch als tekenend: „Voetbalt nu Mattheus of mattheust nu de Voetballer?”
Zonder veel moeite is net zo goed de muziekwereld op te delen in verschillende zuilen. Ook veel muziekliefhebbers zoeken naar soevereiniteit in eigen kring. Voor sommigen houdt de muziekgeschiedenis na Bach wel zo’n beetje op. Ze bespelen instrumenten met darmsnaren en zo min mogelijk kleppen, lezen een eigen periodiek en bezoeken een eigen festival. Een dergelijke trits is ook te maken voor fans van orgelmuziek, jazz en popmuziek.
De verzuilde muziekliefhebber is te herkennen aan daad, praat en gewaad. Ik herinner me het allereerste muziekcollege als eerstejaarsstudent nog goed. Met gemak wist ik mijn medestudenten in allerlei hokjes en vakjes te stoppen: gereformeerde orgeljongens (beige broek, ruitjesoverhemd, onafscheidelijke stoffen tas), avant-gardisten met mogelijk trendsettende kleding en kapsels, en een verdwaalde liefhebber van heavy metal die zich had volgehangen met zware metalen. Laatstgenoemde heeft overigens later zijn elektrische gitaar en zware metalen aan de wilgen gehangen en is renaissanceluit gaan spelen.
Nu zijn over het algemeen ook de muziekzuilen behoorlijk aan het afbrokkelen. Door toedoen van het wereldwijde web en globalisatie vindt er meer dan ooit kruisbestuiving plaats tussen stijlen en culturen. De markt wordt overspoeld door cross-overs. Monteverdi gedrenkt in jazz, Bach opgeleukt met boogiewoogie, symfonische rock verrijkt met klassieke elementen. Drumt nu Bach of bacht nu de drummer? Zulke cross-overs leveren soms iets moois op, nieuwe stijlen worden geboren, culturen worden verbonden. Dat is winst. Zeker in tijden waarin haat en onbegrip de boventoon lijken te voeren.
