Muziek

Oosterlittens viert 150 jaar Hardorfforgel

Lang was de kerkelijke gemeenschap in het Friese Easterlittens (Oosterlittens) er niet gerust op dat het orgel in de Sint-Margryttsjerke de 150 jaar zou halen. Het orgel verkeerde in slechte staat en geld voor restauratie was er niet. Maar het is gelukt en vrijdagavond 12 mei gaan de jubileumfestiviteiten van start.

Hinne Bokma
12 May 2017 16:43Gewijzigd op 17 November 2020 01:37
Het Hardorfforgel in Oosterlittens. beeld Wikimedia
Het Hardorfforgel in Oosterlittens. beeld Wikimedia

In de kerk, die oorspronkelijk dateert uit de twaalfde eeuw en in de vijftiende eeuw is vernieuwd, bevindt zich sinds 1867 een Hardorfforgel. Halverwege de negentiende eeuw werden in veel kerken de orgels vervangen. Orgelbouwer Willem Hardorff uit Leeuwarden had het er maar druk mee. Hij bouwde tientallen orgels, onder meer in Kûbaard (1856), Menaam (1861), Scharnegoutum (1862), Easterein (1870, Winsum (1875) en Baaium (1878).

Sinds het begin van de zeventiende eeuw beschikt de Sint-Margyttsjerke al over een orgel. In 1625 was Sijds Wijbes „schoolmeester en organista” in Easterlittens. Over het eerste orgel is echter weinig bekend. Uit de oude notulenboeken wordt wel duidelijk dat de kerkvoogden in 1667 een geldlening aangingen om een nieuw orgel te kunnen financieren. Ze leenden van kerkvoogd Houtse Sjoerds Sijperda 900 caroli gulden om een nieuw orgel te laten bouwen.

In 1866 gingen de kerkvoogden naar diverse dorpen om orgels te bekijken. Uiteindelijk ging de opdracht naar orgelbouwer Willem Hardorff uit Leeuwarden. Voor de bouw van een nieuw orgel bracht hij 3100 gulden in rekening. De feestelijke ingebruikname van het Hardorfforgel was op 17 juli 1867.

In de Leeuwarder Courant van 25 juli van dat jaar werd aandacht geschonken aan de inwijding. „Het nieuwe orgel werd door onze hoogbejaarde leraar, ds. M. T. Laurman, met een zeer schone en toepasselijke rede toegewijd en ten gebruike aan de gemeente overgegeven”, zo staat in de krant. Tijdens deze dienst werd het orgel bespeeld door J. J. Sartorius. „De groote schare, die heden was verzameld, mogt zich verlustigen in’t aanschouwen van de sierlijke bouworde en in’t aanhooren zowel van de zachtste en bijzonder lieflijke als van de zwaarste en krachtvolle toonen. Moge nu dit sieraad onzer kerk lengte van jaren dienstbaar blijven aan de godsdienstige verheffing en stichting onzer gemeente.”

Orgeltrapper

Hardorff nam de eerste jaren ook het onderhoud voor zijn rekening. Later ging het onderhoud over naar orgelmaker Bakker en kwam het vervolgens terecht bij orgelmakerij Bakker en Timmenga. In 1935 werd het orgel van Easterlittens voorzien van een elektrische windmachine, waardoor er afscheid kon worden genomen van de orgeltrapper. In de jaren zestig van de vorige eeuw is het orgel opgeknapt door Vaas en Brons uit Groningen.

In de jaren tachtig en negentig raakte het orgel evenwel langzaam maar zeker steeds meer in verval. Door lekkage verkeerde het orgel voortdurend in ademnood. De bekende orgeladviseur Jan Jongepier (1941-2011) kwam in 2002 met een rapport, waarin hij de slechte staat aangaf. Het pijpwerk vertoonde lekkage. De kerkvoogdij hoopte in 2003 dat de restauratie van het orgel tegelijk met het opknappen van de kerk kon plaatsvinden. Maar de kosten van de orgelrestauratie waren becijferd op een ton en dat geld was er niet. De kerk gaf niet op, riep een speciale orgelcommissie in het leven. Die had in 2014 de financiering rond en kon orgelmakerij Bakker en Timmenga de restauratie laten uitvoeren.

Lange adem

Organisten houden het lang vol in Easterlittens. Van 1830 tot 1881, maar liefst 51 jaar, werd het orgel bespeeld door schoolmeester Hendrik van Braam. Zijn opvolger, schoolmeester Age van der Meulen, bespeelde het orgel 48 jaar. Ook de huidige organist, Harm Westra uit Tzum, is al 41 jaar in functie.

Het jubileumfeest gaat op vrijdagavond 12 mei van start met een optreden van het interkerkelijk mannenkoor Edoza. Op 7 juli geeft Sander van Marion een orgelconcert in Easterlittens en op 2 september wordt er een orgelfietstocht georganiseerd.

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer