Plan voor machtige president Turkije
De Turkse president Erdogan (63) wil de Turkse republiek een presidentieel stelsel geven en houdt er deze maand een referendum over. Buiten Turkije kunnen naar schatting drie miljoen mensen met Turks kiesrecht stemmen. In Nederland gaat het om circa 250.000 mensen. In Turkije is het referendum op 16 april.
De president zou de regering straks moeten leiden en niet zoals de huidige grondwet stelt, de premier. De macht van het parlement zou minder worden. Erdogan werd maart 2003 premier maar gaf die post in 2014 op omdat hij om procedurele redenen niet voor de vierde keer premier kon worden. Hij is sindsdien ‘ceremonieel’ president. Een overzicht van zijn plan om het parlementaire stelsel te vervangen:
De president wordt ook regeringsleider en de post premier vervalt.
De president kan decreten uitvaardigen die de kracht van wet hebben. Toestemming van het parlement voor de inwerkingtreding is niet nodig. De werking van het decreet vervalt echter, wanneer het parlement tot een wet besluit over de zaken waar het decreet over gaat.
De president krijgt veel invloed op de magistratuur door zijn benoeming van vier van de dertien leden van de toekomstige raad van toezicht op justitie.
De plaatsvervanger(s) van het staatshoofd wordt of worden een of meer vicepresidenten, die de president benoemt. Nu is de plaatsvervanger van het staatshoofd de parlementsvoorzitter.
Parlement en president worden vanaf 3 november 2019 op dezelfde dag voor een ambtstermijn van vijf jaar gekozen. Een president mag hooguit twee keer in die functie aantreden.
Parlement en president kunnen allebei nieuwe verkiezingen laten houden. De president kan dat op eigen houtje, in het parlement moet daar drie vijfde van de zeshonderd parlementariërs voor zijn. In de nieuwe verkiezingen worden weer een president en een parlement gekozen, ongeacht welke partij tot de stembusgang heeft aangezet. Als er vervroegde verkiezingen zijn in de tweede ambtstermijn van de president mag hij toch voor een derde keer meedoen. Erdogan kan eventueel uiterlijk tot circa 2033 aanblijven als zijn eerste ambtstermijn van het nieuwe stelsel eind 2019 begint.