De Jehova’s Getuigen zijn de laatste decennia niet erg geliefd geraakt in Rusland. Na de val van de Sovjet-Unie in 1991 kwamen allerlei nieuwe religieuze groepen Rusland binnen. Daaronder waren ook de Jehova’s Getuigen, die zich meteen in 1991 aandienden.

Al in 2004 werden de Jehova’s Getuigen voor het eerst verboden in Rusland. Een van de redenen was toen dat de Russische overheid de bekeringsdrang van de Jehova’s Getuigen zat was. Het verbod van 2004 werd zes jaar later van tafel geveegd door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Het duurde echter nog tot 2015 voor Rusland de Jehova’s Getuigen opnieuw registreerde. In de tussentijd werden lokale afdelingen van de Jehova’s Getuigen opgedoekt door de overheid.

Activiteiten stoppen

Inmiddels lijken de Jehova’s Getuigen opnieuw een landelijk verbod tegemoet te kunnen zien. Terwijl de organisatie in afwachting is van het oordeel van het Russische hooggerechtshof, dat beslist over de vraag of de organisatie verboden wordt en alle bezittingen van de Jehova’s Getuigen in beslag genomen worden, heeft het ministerie van Justitie de organisatie opgedragen per 15 maart te stoppen met vrijwel alle activiteiten.

Lees ook

Veroordeelde evangelist Rusland naar Europees hof

Navraag door de Noorse nieuwsdienst Forum18 bij het Russische ministerie van Justitie leert dat het de Jehova’s Getuigen niet verboden is om kerkdiensten te houden. Volgens Forum18 zijn in ten minste twee regio’s desondanks samenkomsten verboden. Op 5 april heeft bij het Russische hooggerechtshof in Moskou een hoorzitting plaats over het verzoek van het ministerie van Justitie om alle activiteiten van de Jehova’s Getuigen in Rusland te verbieden.

Volgens Vasily Kalin van het in Sint-Petersburg gevestigde administratiekantoor van de Jehova’s Getuigen zijn de maatregelen van de Russische overheid „absurd en wreed.” Hij stelt dat er voor Jehova’s Getuigen „verontrustende tijden” aanbreken. Hij acht het waarschijnlijk dat Jehova’s Getuigen ook persoonlijk vervolgd kunnen worden als ze samenkomsten of Bijbelstudiebijeenkomsten blijven bezoeken nadat de formele organisatie van de Jehova’s Getuigen is opgedoekt.

Inspectie

Kort voordat deze aanklacht bij het hooggerechtshof werd ingediend, rondde het ministerie van Justitie een uitgebreide inspectie af van het administratiekantoor. Ook was in kaart gebracht welke gebouwen in heel Rusland eigendom zijn van de Jehova’s Getuigen, op welke bankrekeningen tegoeden zijn ondergebracht en welke organisaties verwant zijn aan de Jehova’s Getuigen.

Volgens de Jehova’s Getuigen telt de organisatie in Rusland een vaste aanhang van ongeveer 170.000 mensen. Als alle bezoekers van bijeenkomsten worden meegeteld, komt de totale aanhang op ongeveer 300.000 mensen. De organisatie telt 397 geregistreerde lokale afdelingen. Daarnaast zijn er zo’n 2700 kleinere groepen die op onofficiële plaatsen samenkomen

Sinds juli 2016 is de godsdienstwet in Rusland aangescherpt. Behalve dat de vrijheid van godsdienst is beperkt, kunnen bepaalde religieuze activiteiten of uitingen het stempel ”extremistisch” krijgen en daarmee verboden worden. Wie toch nog zendingsactiviteiten ontplooit voor verboden organisaties, kan in de cel belanden.

De nieuwe godsdienstwet heeft trekken van de wet zoals die gold in de Sovjet-Unie. In die tijd werd een veel grotere groep christenen door de overheid vervolgd. Ook niet-geregistreerde religieuze groeperingen in Rusland voldoen op dit moment feitelijk niet aan de eisen van de wet. Tot nu toe onderneemt Rusland echter nog geen actie tegen bijvoorbeeld niet-geregistreerde baptisten. Maar de gang van zaken rond de Jehova’s Getuigen maakt duidelijk dat het de overheid niet ontbreekt aan mogelijkheden daartoe.

Russische godsdienstwet

Jehova’s Getuigen zijn niet de enige religieuze groepen die door de Russische overheid worden aangepakt in het kader van de strijd tegen religieus extremisme. Ook moskeeën en individuele moslims zijn het doelwit.

De strengere aanpak is mogelijk sinds de aanscherping van de Russische godsdienstwet vorig jaar. Sindsdien hebben niet-geregistreerde groeperingen nauwelijks bescherming.

Volgens Forum18 gaan de acties tegen moslims minder ver dan tegen de Jehova’s Getuigen. Voor een deel zou dat komen doordat Russische moslims zich niet centraal georganiseerd hebben. Daardoor is het lastiger om ze als groep aan te pakken.