Binnen enkele weken heeft Trump de VS een volstrekt ander gezicht gegeven. Internationale handelsakkoorden als TPP en TTIP gaan niet door, China en Mexico worden bedreigd met importheffingen en Duitsland krijgt te horen de euro kunstmatig goedkoop te houden. Dit laatste is kolderiek, aangezien de Europese Centrale Bank (ECB) als het aan de Duitsers ligt een beleid zou voeren dat eerder tot een duurdere munt leidt. Hoe onterecht ook, het was ‘slechts’ een verbale uithaal. Maar de landen rond de Grote Oceaan zien nieuwe groeikansen verdampen en de Mexicaanse regering moet vrezen voor een forse rem op de export.

Het economische beleid van Trump baart niet alleen de handelspartners zorgen, maar ook het Amerikaanse bedrijfsleven. Internationaal opererende ondernemingen worden getroffen als de territoriale grenzen van de VS opeens weer relevant worden. De tijd is al lang voorbij dat auto’s, machines en smartphones in één land worden geproduceerd.

Hetzelfde geldt voor de dienstverlening, want ook consultants, advocaten en banken werken internationaal. Werknemers bij Apple komen niet alleen uit Californië, maar ook uit China, Frankrijk en Iran. Silicon Valley wil de knapste koppen aantrekken, die vaak al hebben gestudeerd aan Amerikaanse universiteiten. Als daar beperkingen voor gaan gelden, gaat dat ten koste van de innovatiekracht.

Is er nu sprake van een historisch moment waarin de wereldeconomie er heel anders uit gaat zien? Sommigen zien parallellen met de machtsverschuiving van het Verenigd Koninkrijk naar de VS na de Eerste Wereldoorlog. Toen lieten de VS hun eerdere isolationistische houding achter zich, terwijl de Britten kampten met de gevolgen van de oorlog en het afbrokkelen van hun koloniale imperium. Nu zou China het stokje kunnen overnemen van de VS, doordat de economie hard is gegroeid en het land zich sterk maakt voor vrijhandel. China exporteert niet alleen veel naar de VS en Europa, maar is van veel landen in Azië, Afrika en Latijns-Amerika de belangrijkste handelspartner én financier van investeringen. Waar Amerika de blik naar binnen richt, kijkt China naar buiten.

Toch is de kans klein dat Amerika zijn leidende rol verspeelt. Ten eerste gaat het ook in China niet zo goed. Veel staatsondernemingen zijn inefficiënt, kampen met overcapaciteit en gaan gebukt onder schulden. In feite zouden ze failliet moeten gaan, maar de autoriteiten willen een harde landing van de economie voorkomen. Tegelijkertijd hebben ook lagere overheden en consumenten zich flink in de schulden gestoken en is sprake van een oververhitte onroerendgoedmarkt. Doordat de overheid een stevige greep heeft op de economie, kan zij een financiële crisis voorkomen. De situatie komt de productiviteitsontwikkeling echter niet ten goede en de komende jaren zal de economische groei zeker verder afzwakken.

Minstens zo belangrijk is dat Trump niet Amerika is. Het land beschikt over sterke instituties en de kans is groot dat als Trump verder doordraaft, de tegenkrachten zullen toenemen. Niet alleen de Democratische minderheid in het Congres, maar ook veel Republikeinen zien met lede ogen toe hoe Amerika zichzelf benadeelt met het nieuwe beleid. Bovendien is Trumps partij van oudsher niet alleen een voorstander van vrijhandel, maar ook van een lage overheidsschuld. De partijgenoten van de president zullen daarom niet akkoord gaan met al zijn investeringsplannen.

Behalve de politiek zijn er de Fed, het stelsel van centrale banken, de door Trump geschoffeerde CIA en FBI, de diplomatieke dienst, de rechterlijke macht en het eerdergenoemde bedrijfsleven, die alle worden bevolkt met mensen die de huidige bewoner van het Witte Huis tegengas zullen geven. Langer dan vier jaar zal de narigheid niet duren. Trumps opvolger zal de boel opruimen en de VS blijven nog lange tijd de leidende economie in de wereld.