De politicus en diplomaat pleitte voor een Palestijnse staat naast Israël op basis van de grenzen van voor de Zesdaagse Oorlog van juni 1967, toen Israël Oost-Jeruzalem en de Westelijke Jordaanoever innam. Hij diende als hoofd van de vredesonderhandelingen met Israël, voor zover die plaatshadden.

Hij verwierp de eenstaatoplossing, waarin Israëliërs en Palestijnen samen in één democratische staat zouden leven. Maar hij zei ook dat als er geen vooruitgang geboekt zou worden in het overleg, alleen de eenstaatoptie zou overblijven. Hij wilde dat de Palestijnen een geweldloze strijd zouden voeren, maar hij was er ook voor Palestijnse terroristen in Israëlische gevangenissen of hun familieleden financieel te belonen.

Erekat werd in 1955 geboren in de wijk Abu Dis in Oost-Jeruzalem. Hij studeerde internationale betrekkingen aan de San Francisco State University in de Verenigde Staten en haalde zijn doctoraat in vredesstudies aan de Bradford Universiteit in Groot-Brittannië. Hij doceerde politieke wetenschappen aan de Najah Universiteit in Nablus en was journalist voor de Palestijnse krant Al-Quds. Hij schreef acht boeken en vele artikelen over politiek en het oplossen van conflicten.

In 1991 raakte hij bij de vredesonderhandelingen met Israël betrokken. Die leidden tot de Oslo-akkoorden, die voorzagen in Palestijnse autonomie voor vijf jaar. Hij stond bekend als een beschaafde, maar harde onderhandelaar.

Arafat

Erekat diende tevens als minister van Lokaal Bestuur en als lid van het Palestijnse parlement. De laatste jaren richtte hij zijn focus vooral op de Verenigde Naties, waar de staat Palestina door steeds meer landen werd erkend en een waarnemersstatus kreeg.

Hij was een naaste medewerker en adviseur van de Palestijnse leider Yasser Arafat en de Palestijnse president Mahmud Abbas. In Ramallah ontving hij buitenlandse leiders, Israëlische en buitenlandse afgezanten en journalisten. Hij verscheen vaak op de Israëlische en buitenlandse televisie en werd de belangrijkste woordvoerder van de Palestijnse Autoriteit.

De laatste jaren leek zijn positie wat onbuigzamer geworden, mogelijk als gevolg van de hardere posities aan Israëlische kant. Hij zag dat de opties voor een Palestijnse staat afnamen, doordat de Israëlische de facto annexatie van de Westelijke Jordaanoever steeds verder toenam. Hij was tevens betrokken bij het verwerpen van Israëlische vredesvoorstellen, die in de ogen van Palestijnse leiders niet ver genoeg gingen.

Hij verzette zich tegen het vredesplan van de Amerikaanse president Donald Trump, ook bekend als de „deal van de eeuw”, die Israëlische annexatie van delen van de Westelijke Jordaanoever beoogde en op termijn de mogelijke oprichting van een Palestijnse staat. Hij leverde ook zware kritiek op de overeenkomsten die de Verenigde Arabische Emiraten en Bahrein met Israël sloten. Eerst zou volgens hem namelijk het Palestijns-Israëlisch conflict moeten worden opgelost; daarna zouden de Arabische landen pas vrede moeten sluiten.

Opvolger

Hij beschouwde zich ook als mogelijke opvolger van Abbas. In 2017 onderging hij in de Verenigde Staten echter een longtransplantatie omdat hij aan longfibrose leed. Daarna keerde hij terug naar zijn werk. Een maand geleden werd hij echter opgenomen in een Israëlisch ziekenhuis omdat hij met het coronavirus besmet was geraakt.

De Palestijnse zegsvrouw dr. Hanan Ashrawi zei te rouwen om het verlies van een vriend en collega met wie ze sinds de jaren 80 van de vorige eeuw heeft samengewerkt. „Hij was betrokken bij vele historische mijlpalen in onze voortdurende strijd voor bevrijding”, schreef ze in een verklaring namens het uitvoerend comité van de PLO. „Dr. Erekat zal worden herinnerd vanwege zijn onvermoeibare en onophoudelijke toewijding aan het bereiken van vrede en vrijheid voor het Palestijnse volk.”

Saeb Erekat woonde met zijn vrouw en vier kinderen in Jericho op de Westelijke Jordaanoever. Daar zal hij naar verwachting woensdag worden begraven.Het is onduidelijk wie hem op zal volgen. Het is niet vanzelfsprekend dat toekomstige Palestijnse leiders zich zullen blijven uitspreken voor een geweldloze strijd. Het is ook de vraag of ze een Palestijnse staat naast Israël blijven eisen of dat ze een democratische staat voor alle burgers zullen willen met gelijke rechten voor iedereen.