De Franse president Emmanuel Macron en de Oostenrijkse bondskanselier Sebastian Kurz dringen aan op krachtiger Europees optreden tegen aanslagen door moslimextremisten. Kurz wil de vrijheden van Syriëgangers en andere jihadisten beperken en Macron bepleit onder andere versterking van de Europese buitengrenzen en het ‘hervormen’ van het vrije verkeer van personen binnen de EU.

Voor die laatste „grote verworvenheid” van de EU is het „tot op zekere hoogte de laatste kans”, waarschuwt Rutte. Als de EU-landen hun buitengrenzen niet beter sluiten voor kwaadwillenden, gaat het Schengenverdrag waarin het vrije reizen is vastgelegd volgens hem „onvermijdelijk” op de helling. „Dat betekent vaker je paspoort gebruiken en ook de interne markt heeft daar last van.” De premier is daarover „zeer bezorgd”.

Rutte heeft bij de Duitse bonskanselier Angela Merkel, EU-president Charles Michel, voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie en Macron en Kurz vooral aangedrongen op samenwerking in de strijd tegen ongewenste geldstromen naar bijvoorbeeld moskeeën. Nederland zoekt zelf al jaren naar manieren om deze „ongewenste buitenlandse financiering” tegen te gaan, maar dat blijkt juridisch en diplomatiek lastig.

Von der Leyen kondigde na afloop van de videoconferentie een Europees „integratieprogramma” aan. Michel bepleitte eerder al een Europese imamopleiding. Ook broedt de EU op maatregelen tegen online haat.