De brief uit Brussel die vrijdag in Den Haag op de mat plofte, zal daar zeker tot enige onrust hebben geleid. Het is nu eenmaal niet leuk als je in het openbaar op de vingers wordt getikt. Toch lijkt de soep niet zo heet te worden gegeten als hij wordt opgediend.

Wat is er aan de hand? De Europese Commissie heeft in mei 2019 onderzocht hoe Nederland omgaat met verse en bevroren vis die in Nederlandse havens wordt aangevoerd. Daarbij is gekeken of weging, vervoer, traceerbaarheid en vangstregistratie aan de Europese regels voldoen. Volgens Brussel laat Nederland steken vallen. Controle en handhaving zouden onder de maat zijn. Dat zou volgens de Commissie kunnen leiden tot overbevissing en het niet naleven van quota.

Inbreukprocedure

De brief van vrijdag is de eerste stap in een zogeheten infractie- of inbreukprocedure. Een lidstaat die niet meewerkt kan door de Commissie voor het Europese Hof van Justitie worden gedaagd. Maar zo ver zal het niet komen, verzekert een woordvoerder van visserijminister Carola Schouten desgevraagd. „Nederland was al in goed overleg met de Commissie over de geconstateerde verbeterpunten en zal binnen de gestelde termijn (twee maanden, TR) een reactie geven.”

Behalve Nederland is ook België vrijdag door Brussel aangeschreven. Eerder gebeurde dat al met Denemarken. Dat land voerde daarop afgelopen voorjaar een verscherpte controle in: alle vis die in Deense havens aan land wordt gezet, moet ter plekke in een visafslag worden gesorteerd en gewogen voordat die eventueel op transport naar bijvoorbeeld Nederland wordt gezet.

Tientallen viskotters uit Nederland, die een deel van het seizoen in de buurt van Denemarken vissen op schol, zijn hiervan de dupe. Zij moeten betalen voor wat in hun ogen dubbel werk is. Immers, de vis is aan boord al gewogen –elke visser moet dagelijks zijn vangst elektronisch doorgeven aan controle-instantie NVWA– en wordt bovendien op de Nederlandse afslag gesorteerd naar handelsklasse (grootte) en nogmaals gewogen.

Nederlandse afslag? Ja, want voor bijvoorbeeld schol is de visafslag in Urk nu eenmaal de beste marktplaats. Omdat in dat dorp de verwerkende industrie is gevestigd, brengt de schol in Urk meestal de hoogste prijs op. En dus wordt de schol die door Nederlandse vissers op de Noordzee of in het Skagerrak is gevangen en in Deense havens aan land gezet, in Nederlandse vrachtwagens naar Urk gebracht. Althans, zo ging het tot begin dit jaar.

Smaad

Volgens Dub Bakker, directeur van transportbedrijf Vebatrans uit Urk, laten veel Nederlandse en ook Belgische schepen hun vis nu maar in Denemarken veilen. Ze krijgen daarbij bepaalde voordelen aangeboden, zoals korting op havengeld en desgewenst op transport naar Nederland. „Maar dan wel in Deense vrachtwagens met Oost-Europese chauffeurs”, zegt hij. Nederlandse vervoerders lopen daardoor retourvrachten mis op de route naar Scandinavië.

Ronduit boos is Bakker over de suggestie die van de Brusselse brief uitgaat. „De goegemeente krijgt weer eens de indruk dat de visserijsector niet deugt. Dat is volslagen onterecht. Ik vind het regelrechte smaad”, zegt hij.

Risico’s op overbevissing en niet naleven van quota verwijst Bakker naar het rijk der fabelen. „De vissers benutten hun quota lang niet volledig. Bovendien worden ze bijna realtime op zee gevolgd, moeten ze melden wanneer ze vissen en hun vangstgegevens doorsturen. Die kunnen ook op zee gecontroleerd worden. Bij een afwijking volgt meteen een forse boete.”

Directeur Pim Visser van de visafslag in Den Helder, tevens voorman van de organisatie van kottervissers VisNed, zegt dat de registratie van vis in de Nederlandse visafslagen op correcte wijze plaatsvindt. Volgens hem is de Brusselse inbreukprocedure niet tegen de vissers gericht, maar tegen de lidstaten die niet precies aan de regels zouden voldoen. Nederland, België, Duitsland en Denemarken zijn volgens hem van plan om de controles op elkaar af te stemmen. „Maar daarvoor moeten ze eerst van die strafprocedures af.”