Vooral Russen en Chinezen leggen graag veel geld neer om via een ‘investeringsprogramma’ een EU-paspoort te bemachtigen. Ze hoeven niet daadwerkelijk in het land te wonen om in aanmerking te komen. Het gaat om bedragen tussen de 900.000 euro en 1,8 miljoen euro.

Volgens de commissie heeft het verkopen van paspoorten aan personen die geen band hebben met de EU gevolgen voor de hele unie. Als een lidstaat iemand de nationaliteit van dat land toekent, krijgt deze persoon automatisch alle rechten die bij deze status horen, zoals het recht op verhuizen binnen de EU, er te wonen en te werken, te stemmen voor de gemeentelijke verkiezingen en mee te doen aan de Europese verkiezingen.

Cyprus heeft aangekondigd te stoppen met de investeringsprogramma’s per 1 november, maar handelt volgens een commissiewoordvoerder alle lopende zaken af. Malta heeft volgens de woordvoerder juist aangekondigd het programma te verlengen.

De regeringen in Nicosia en Valletta krijgen twee maanden de tijd om de commissie opheldering over de investeringsprogramma’s te verschaffen. De nu gestarte inbreukprocedure kan leiden naar het Europees Hof van Justitie.

De commissie heeft ook Bulgarije in het vizier vanwege een burgerschapsprogramma voor personen van buiten de EU. Ze vraagt de regering in Sofia per brief om dat programma snel uit te faseren en „aarzelt niet om anders juridische stappen” zoals tegen Cyprus en Malta te zetten.

EU-landen zouden de afgelopen tien jaar in totaal zo’n 25 miljard euro hebben verdiend met het aanbieden van verblijfsrechten of burgerschap aan niet-EU-burgers, in ruil voor omvangrijke investeringen in bijvoorbeeld onroerend goed of staatsobligaties. Die praktijken werken corruptie, witwassen en belastingontwijking in de hand en trekken de georganiseerde misdaad aan, meent Brussel.