Ondanks bezwaren van de VN-hoge commissaris voor de vluchtelingen en van Amnesty International gaat Italië door met het repatriëren van illegale vluchtelingen. De afgelopen week zijn ten minste 1000 van hen teruggestuurd naar Libië. Op hun beurt hebben de Libische autoriteiten de vluchtelingen op het vliegtuig naar Egypte gezet, omdat het om inwoners van dat land zou gaan.

Volgens de Vluchtelingenraad, een Italiaanse hulporganisatie, druist de repatriëring in tegen elk internationaal akkoord. „Welke garanties hebben de teruggestuurde vluchtelingen in Libië, een land dat het Verdrag van Genève niet heeft ondertekend”, vraagt een woordvoerder zich af. „Welke wet, internationale overeenkomst of welk akkoord met andere landen veroorlooft onmiddellijke uitzetting?” is de vraag van de Democraten van Links, de belangrijkste oppositiepartij.

De partij is ontzet over het feit dat de asielaanvraag van immigranten niet wordt bestudeerd voordat ze op het vliegtuig worden gezet om te worden teruggestuurd. „Het risico is dat we mannen en vrouwen terugsturen die massamoord en vervolging zijn ontvlucht”, zegt een vertegenwoordiger van Artsen zonder Grenzen, die ook twijfels heeft bij de manier waarop de vluchtelingen op het vliegtuig worden gezet. Op televisie is te zien hoe de mensen met plastic handboeien om een militair vliegtuig worden binnengeleid.

De Italiaanse regering beroept zich echter op de noodtoestand in Lampedusa, waarnaar alle vluchtelingen vanuit Afrika koers zetten.

Sinds een paar jaar komt de favoriete route van mensensmokkelaars en vluchtelingen in Afrika uit op de kust van Libië. Vandaar is het per scheepje niet ver naar Lampedusa. Tot voor kort konden vluchtelingen daar asiel aanvragen en hun aanvraag op het Italiaanse vasteland afwachten. Anderen trokken illegaal verder de Europese Unie in.

Minister van Binnenlandse Zaken Giuseppe Pisanu rekende zondag voor dat maar een op de vier vluchtelingen in Italië blijft. Tussen 27 september en 6 oktober kwamen 1787 clandestiene immigranten op Lampedusa aan. Het opvangcentrum op het eiland heeft echter voor maar 300 personen plaats.

De Europese Unie toont bij monde van woordvoerder Jonathan Faull begrip voor de Italiaanse beslissing. „We moeten beseffen dat de Italianen een enorm probleem hebben. Ze proberen mensen in nood te redden, hen te huisvesten en hen van medische zorg te voorzien. Gezien het feit dat ze het niet meer aankunnen, is het begrijpelijk dat de overheid andere oplossingen zoekt.”

De Italiaanse regering hoopt dat de repatriëring ook afschrikt. „Als ze weten dat ze worden teruggestuurd, zullen ze misschien niet komen”, zei de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken vorige week. „We waarschuwen iedereen die illegaal naar Italië komt dat ze na de nodige medische behandeling worden teruggestuurd naar het punt waar vandaan ze vertrokken zijn”, aldus Pisanu.

Pisanu bestreed vrijdagmiddag in de Kamer dat Italië onzorgvuldig heeft gehandeld. „Er zijn 1153 mensen gerepatrieerd, van wie de identiteit is achterhaald. Van hen komen er 1119 uit Egypte, 11 uit Marokko en 23 uit Bangladesh.” De meeste Egyptenaren, vertelde de minister, doen zich voor als Palestijnen.

De nieuwe immigratiepolitiek van Italië volgt op een beslissing van de Europese Unie, die onder druk van Italië het embargo op Libië heeft opgeheven. (Officieel worden de sancties op een vandaag en morgen gehouden Europese topconferentie teruggedraaid.) Libië lijkt nu pas ernst te maken met het terugdringen van illegale immigratie door onder andere repatriëring toe te staan. Volgens de Vluchtelingenraad zouden de Italianen een geheim repatriëringsakkoord met de Libiërs hebben getekend. Op korte termijn wordt de kustwacht zodanig uitgerust dat bootvluchtelingen minder gemakkelijk scheep kunnen gaan.

De contacten tussen Italië en zijn voormalige kolonie zijn op een historisch goed niveau sinds Gaddafi vorig jaar verklaarde zijn kernwapenprogramma te zullen ontmantelen. Afgelopen donderdag maakte premier Silvio Berlusconi voor de derde keer in acht maanden tijd zijn opwachting bij kolonel Muammar Gaddafi.

Vorige week namen beide regeringsleiders een nieuwe ondergrondse pijpleiding in gebruik, die gas uit de woestijn naar Sicilië gaat vervoeren. De leiding, met een lengte van 520 kilometer, gaat voor een groot deel over de bodem van de Middellandse Zee. De investering is met name gedaan door ENI, de belangrijkste petrochemische onderneming in Italië.

Italië neemt nu al 25 procent van de Libische energievoorraden af. Afgelopen donderdag beloofden beide leiders dat 7 oktober een plaatsje krijgt op de kalender als vriendschapsdag tussen Italië en Libië. Gaddafi nodigde de Italianen die hij in 1970 uit zijn land verdreef, uit om terug te keren.