Als staking Wit-Rusland doorgaat, is er geen weg terug meer
De president van Wit-Rusland, Aleksandr Loekasjenko, heeft nog tot 25 oktober. Als hij dan de politieke gevangenen niet heeft vrijgelaten en zijn boeltje gepakt, dan gaat het land in staking.
Dat heeft de oppositieleider Svetlana Tichanovskaja gezegd. Die verkeert al vanaf augustus in Litouwen, vermoedelijk na druk van de Wit-Russische veiligheidsdienst. De wrange humor daarvan is natuurlijk dat ze in Litouwen veel meer bewegingsvrijheid heeft dan in haar eigen land. Via videokanalen kan ze elke boodschap de wereld over zenden. En ze kan reizen. Ze heeft al ontmoetingen gehad met de Franse president Macron en de Duitse bondskanselier Merkel. Daarnaast heeft zij via een videoverbinding het Europees Parlement toegesproken. Als ze in Minsk was gebleven, was daar niet zo makkelijk van gekomen.
Maar al die contacten in West-Europa bieden geen garantie dat ze de zaak in Oost-Europa onder controle heeft. In Rusland staat ze inmiddels op een lijst van gezochte personen.
Of ze in eigen land voldoende macht heeft om die staking daadwerkelijk van de grond te krijgen, zal moeten blijken. Ze neemt wel een risico door dit ultimatum aan de president te stellen. Want als op 26 oktober blijkt dat de meeste mensen toch maar naar hun werk zijn gegaan, is er maar één in zijn nopjes en dat is dan president Loekasjenko.
Dat neemt niet weg dat een staking het land gevoelig kan treffen. Als de benzinestations dicht gaan, het openbaar vervoer niet meer rijdt en zelfs de staatswinkels hun deuren niet openen, ontstaat er een dreigende situatie. Dat kan de president niet langer negeren.
Er zijn trouwens te veel voorbeelden van leiders die juist onder deplorabele toestanden in hun land aan de macht vasthielden. Hoe groter de chaos, hoe meer het land een vader nodig had, redeneerden ze. Het is niet uitgesloten dat ook Loekasjenko zo denkt. Tot nu toe heeft hij onder alle sancties van de Europese Unie geen krimp gegeven. Vorige week zijn de sancties tegen Wit-Rusland verzwaard, zodat Loekasjenko ook persoonlijk een inreisverbod heeft – voorzover hij sowieso van plan was om naar West-Europa te komen. Overigens zijn van veertig mensen uit Wit-Rusland ook hun tegoeden in de EU bevroren, indien ze dat natuurlijk daar (nog) hadden.
Als de nationale staking er komt, is duidelijk dat de mensen de angst voorbij zijn. Dat geldt nu al voor de tienduizenden mensen die elk weekend naar de hoofdstad Minsk komen om te demonstreren. Deze week zijn er maar liefst 600 gearresteerd, maar vermoedelijk zijn er komende zaterdag en zondag weer genoeg op de been. Blijkbaar zijn mensen niet bang dat ze hierdoor hun baan of goede naam verliezen.
De grote test voor Wit-Rusland volgt dus op 25 oktober. Als die staking doorgaat, is er geen weg terug meer. Vanaf dat moment zal het conflict zich alleen nog verscherpen.
