Op die beroemde 3e oktober 1990 was ik een jonge student journalistiek. Bij ons in de groep zat een Duitser uit de omgeving van Keulen; westelijker Duits kon iemand eigenlijk niet zijn. Ik herinner me nog dat we hem die dag vroegen naar zijn gevoel. Tot onze verrassing haalde hij zijn schouders op. „Voor mij is het geen feestdag”, zei hij letterlijk. Hij was eerder bezorgd voor wat zou komen.

Die zorg was terecht. Oost-Duitsland was gewoon bankroet en volkomen verwaarloosd. In de gesprekken die leidden tot de hereniging waren Oost en West ook totaal geen gelijke partijen. De hereniging verliep volgens een juridische truc. Oost-Duitsland trad gewoon toe tot de westelijke Bondsrepubliek. De hereniging was dus geen fusie, maar een overname.

Het geld vloeit nog altijd vanuit het westen naar het oosten. En aan het begin van de week rijden de auto’s met werknemers vanuit het oosten naar het westen. Want in hun woonplaats zijn geen banen.

Oost-Duitsers verdienen in het westen minder dan hun westelijke landgenoten. De achterstand bestaat dus nog steeds, zo zei deze week ook de Duitse auteur Jana Hensel tijdens een digitale lunchbijeenkomst van het Duitsland Instituut in Amsterdam. „En de grootste verliezers zijn de Oost-Duitse mannen”, aldus Hensel.

En toch: de Duitse eenwording is een succes geweest. Duitsland is een welvarend land gebleven. En ”Made in Germany” boezemt wereldwijd vertrouwen in.

In Europa was er best wel aarzeling bij die snelle hereniging. Onder meer de Nederlandse premier Lubbers had geen goed gevoel bij een sterk Duitsland.

Dat gevoel was aan het eind van de Koude Oorlog misschien te begrijpen, maar momenteel is het helemaal weg. Het weekblad The Economist, dat internationaal veel in regeringskringen wordt gelezen, spreekt al jaren over Duitsland als „aarzelende supermacht.” Dit half jaar is Duitsland voorzitter van de EU en kenners prijzen het „welwillend leiderschap” vanuit Berlijn.

Misschien is de Duitse stijl wel het soort leiderschap dat het best werkt in de EU. Rond de Franse president heerst altijd meer de angst dat hij Europa ziet als een groot Frankrijk, dat zichzelf een dienst zou bewijzen door zich te voegen naar het centrale leiderschap uit Parijs.

De vraag is hier wel of het geen persoonlijke typeringen van Merkel zijn die op Duitsland als geheel worden geplakt. Zij staat bekend als een afwachtend leider, die aanhoort wat de meningen rond de tafel zijn en zich vervolgens aansluit bij de meerderheid.

Dat zou snel kunnen veranderen. Angela Merkel is bezig met haar laatste termijn. Momenteel zijn er drie kandidaten voor het leiderschap van de CDU: Armin Laschet, Norbert Röttgen en Friedrich Merz. Als het gaat over de lijsttrekker voor de CDU-CSU-combinatie bij de verkiezingen in september 2021 is er nog een belangrijke vierde kanshebber: de premier van Beieren Markus Söder.

Of het Duitse leiderschap zowel in het land zelf als binnen de EU over een jaar dus nog even welwillend en aarzelend is, zullen we dus nog even moeten afwachten. Er gaat in elk geval íets veranderen.