Het langverwachte bezoek van Mike Pompeo, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, aan het Vaticaan dat voor dinsdag op de planning stond maar donderdag werd afgewikkeld, duurde drie kwartier, zoals de directeur van het Vaticaanse perscentrum na afloop liet weten. „De partijen hebben hun respectievelijke standpunten ten aanzien van de betrekkingen met de Volksrepubliek China gepresenteerd in een sfeer van respect, ontspannenheid en hartelijkheid.”

Met andere woorden: Pompeo’s bezoek heeft niets veranderd aan het standpunt van de Heilige Stoel, het opperbestuur van de RKK. Sterker nog, het Vaticaan was voorafgaand aan het bezoek geërgerd over de woorden van Pompeo, die twee weken geleden in een artikel en een Twitterbericht bij de paus erop had aangedrongen om het akkoord met China niet te verlengen. De overeenkomst, waarvan de inhoud geheim is, gaat onder andere over bisschopsbenoemingen.

Pompeo kreeg donderdag niet Franciscus te zien, met als reden dat de paus nooit politieke leiders ontmoet als er een verkiezingsstrijd gaande is in het land van de gast. Hij moest zich tevredenstellen met Franciscus’ rechterhand, Pietro Parolin. Deze kardinaal-staatssecretaris is de architect van het voorlopig akkoord met China dat in 2018 werd getekend. Tijdens een conferentie over godsdienstvrijheid woensdag in Rome, waarbij Pompeo ook aanwezig was, draaide Parolin er niet omheen. Het Vaticaan wil verder met de Chinezen, zei hij. „Dit is een doordachte beslissing, genomen na vele jaren. We weten dat er veel weerstand is, zelfs kritiek.”

Schandaal

Pompeo kwam naar het Vaticaan op het moment dat de kleinste staat ter wereld in rep en roer is. Vorige week donderdag werd kardinaal Angelo Becciu gedwongen af te treden. Een ontslag op dat niveau is uiterst zeldzaam. Hoewel de Heilige Stoel geen toelichting gaf, blijkt uit publicaties van het Italiaanse tijdschrift L’Espresso dat de kardinaal kerkelijk geld in de vorm van niet-terugvorderbare leningen heeft gegeven aan zijn broers.

In feite was de kardinaal in 2018 al van het staatssecretariaat weggepromoveerd (hij werd toen hoofd van de afdeling zalig- en heiligsprekingen) wegens een controversiële investering in een luxueus Londens gebouw (het voormalige warenhuis Harrods). Daarvoor werden vermoedelijk gelden uit het pauselijk liefdadigheidsfonds genomen. Het Vaticaanse openbaar ministerie is een internationaal onderzoek gestart op grond van verduistering van kerkgelden.

Het schandaal laat zien dat het voor de paus nog steeds lastig is om het Vaticaan te veranderen in een transparante organisatie. Weliswaar heeft hij de laatste jaren meer economische controlemechanismen ingesteld, maar dat is onvoldoende gebleken. Zo kwam deze week uit dat de hoogste Vaticaanse controle-instantie niet heeft ingegrepen bij de Londense affaire. Juist deze week startte Moneyval, het Europese orgaan dat checkt of landen zich houden aan de bestrijding van witwassen en de financiering van terrorisme, startte een onderzoek in het Vaticaan.