Het televisieprogramma Netwerk meldde dinsdagavond dat bedrijven hun klanten, waaronder gemeenten, jarenlang te veel hebben laten betalen voor de straatstenen. De fabrikanten hielden via onderlinge afspraken de prijs kunstmatig hoog.

CDA, PvdA en Groenlinks willen de onderste steen boven hebben. Ze vinden dat de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) de zaak zo snel mogelijk onder de loep moet nemen. Volgens Netwerk waren 21 fabrikanten van betonstraatstenen bij het kartel betrokken.

Volgens directeur-generaal Kalbfleisch van de NMa ligt de zaak echter niet eenvoudig. Een anonieme medewerker uit de branche heeft Netwerk inzage gegeven in schaduwboekhoudingen van steenbedrijven. Hij weigert de papieren echter aan de NMa te geven omdat hij bang is voor de gevolgen.

De klokkenluider kan het belastende materiaal overigens ook anoniem afleveren bij de NMa, aldus een woordvoerster van de kartelwaakhond.

Volgens Kalbfleisch moeten klokkenluiders, burgers die misstanden publiek maken, beter worden beschermd. GroenLinks zou woensdag in de Tweede Kamer pleiten voor een betere rechtsbescherming voor klokkenluiders.

Kalbfleisch geeft aan dat de NMa al een onderzoek is gestart naar enkele fabrikanten van betonstraatstenen. Eerder dit jaar is de kartelautoriteit aanwijzingen van fraude in de sector op het spoor gekomen. Deze stonden in de schaduwboekhoudingen die enkele aannemers in de zogeheten clementieregeling rond de bouwfraude naar de NMa hadden gestuurd.

Bouwfraude werd een belangrijk thema in maatschappij en politiek nadat een medewerker van Koop Tjuchem, Ad Bos, in 2001 de schaduwboekhouding van zijn bedrijf overhandigde aan justitie. Dat leidde in 2002 tot een parlementaire enquête naar de bouwfraude. Als uitloper daarvan vond dinsdag in Rotterdam een rechtszaak plaats over een zeer omvangrijke bouwfraudezaak, waarbij behalve Koop ook BAM NBM, Heijmans Infrastructuur en KWS gedaagd waren.

Volgens de advocaten van Koop heeft justitie in haar onderzoek naar de bouwfraude tunnelgedrag vertoond. Vooroverleg en illegale prijsafspraken waren schering en inslag in de hele bouwbranche. Toch zijn van alle bedrijven die eraan meededen, er maar vier uitgepikt en voor de rechter gedaagd, klaagden de advocaten. Zij willen dat justitie niet-ontvankelijk wordt verklaard.

Woensdag antwoordde de rechtbank op deze beweringen. Tegen de vier gedaagde wegenbouwers en in totaal twaalf werknemers heeft justitie na bijna drie jaar onderzoek een dossier samengesteld van ruim vijftig dikke mappen. De gedaagden laten zich vertegenwoordigen door achttien advocaten.

Sinds in november 2001 de schaduwboekhouding van Koop naar buiten kwam, lijkt dit bedrijf nog altijd de spil in alle bouwfraude. Advocaat D. Doorenbosch vindt dat onterecht. Volgens hem zijn de zaken die uit de Bos-boekhouding naar boven zijn gekomen „kneuterige projectjes” vergeleken bij de afspraken van zes grote bouwondernemingen rond de verdeling van het werk aan miljardenprojecten als de Betuwelijn en de hsl. „Daar weet justitie van, maar dat legt ze naast zich neer. Mijn cliënt wordt geofferd en de echt grote zaken gaan in de doofpot.”