Een Turks hof maakte eerder de weg vrij om de Hagia Sophia terug in een moskee te veranderen. De rechters vernietigden een besluit van de Turkse regering uit 1934. Dat maakte van de Hagia Sophia, toen al eeuwen moskee, een museum. Volgens de rechters werd die stap illegaal genomen.

Het idee om de Hagia Sophia, die op de UNESCO-werelderfgoedlijst staat, weer tot moskee te maken, komt van Erdogan. Zijn plan kon al meteen rekenen op felle kritiek uit onder meer de orthodox-christelijke landen Griekenland en Rusland. Ook de Europees commissaris Margaritis Schinas toonde zich tegenstander.

Namens de EU noemde Josep Borrell de gang van zaken rond de Hagia Sofia vrijdagavond „betreurenswaardig”. De Griekse minister van Cultuur sprak van een „openlijke provocatie” voor de geciviliseerde wereld.

De Hagia Sophia werd in de zesde eeuw door de Byzantijnen als kathedraal gebouwd. Het imposante gebouw in de toenmalige Byzantijnse hoofdstad Constantinopel gold ooit als het middelpunt van de orthodox-christelijke wereld. Erdogan benadrukte in zijn toespraak dat het bijna 1500 jaar oude heiligdom behalve voor moslims toegankelijk blijft voor christenen en buitenlanders.

Hij voegde eraan toe dat Turkije gebruik heeft gemaakt van zijn soevereine recht de Hagia Sofia weer te veranderen in een moskee en waarschuwde dat kritiek op dat besluit zou kunnen worden uitgelegd als een aanval op de Turkse onafhankelijkheid.